بین‌النهرین
بین‌النهرین
بین‌النهرین منطقه‌ای در کتاب مقدس است که به معنای سرزمین میان دو رود (دجله و فرات) شناخته می‌شود. این منطقه، که امروزه بخش‌هایی از عراق، شرق سوریه و جنوب شرق ترکیه را در بر می‌گیرد، به دلیل اهمیت تاریخی، جغرافیایی و الاهیاتی خود در روایت‌های کتاب مقدس جایگاه ویژه‌ای دارد. بین‌النهرین خاستگاه تمدن‌های باستانی مانند سومر، اکد، بابل و آشور بوده و در متون کتاب مقدس به‌عنوان زادگاه ابراهیم، پدر ایمانداران، و همچنین مکانی برای وقایع مهم کتاب مقدس شناخته می‌شود.
ریشه‌شناسی
بین‌النهرین از دو واژه یونانی مِسو (میان) و پوتاموس (رود) گرفته شده و به منطقه‌ای اشاره دارد که بین دو رود دجله و فرات قرار گرفته است. در عبری، این منطقه به نام آرام نهرایم (به معنای آرام دو رود) شناخته می‌شود.
| زبان | ریشه |
|---|---|
| عبری | אֲרַם נַהֲרַיִם (آرام نهرایم) |
| یونانی | Μεσοποταμία (مِسوپوتامیا) |
| آرامی | ܒܝܬ ܢܗܪܝܢ (بیت نهریـن) |
جغرافیا و تاریخ
بین‌النهرین منطقه‌ای حاصلخیز است که بین دو رود بزرگ دجله و فرات قرار دارد. این منطقه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:
- بین‌النهرین علیا (شمال): شامل مناطقی در جنوب شرق ترکیه و شمال سوریه امروزی، که در متون کتاب مقدس اغلب با نام آرام نهرایم یا پادان آرام شناخته می‌شود.
- بین‌النهرین سفلا (جنوب): شامل دشت‌های مرکزی و جنوبی عراق، که محل تمدن‌های بابل و سومر بود.
اهمیت در عهد قدیم
بین‌النهرین در عهد قدیم به‌عنوان محل تولد ابراهیم، پدر ایمانداران، معرفی می‌شود. ابراهیم از شهر اور در کلدان (جنوب بین‌النهرین) به حران (شمال بین‌النهرین) مهاجرت کرد و سپس به کنعان فراخوانده شد.[۱] همچنین، فدان آرام، که بخشی از بین‌النهرین علیا بود، محل زندگی خویشاوندان ابراهیم، از جمله لابان، بود. ابراهیم خدمتکار خود را به این منطقه فرستاد تا برای اسحاق همسری بیابد.[۲] یعقوب نیز برای فرار از عیسو به فدان آرام رفت و در آنجا با راحیل و لیا ازدواج کرد.[۳]
بین‌النهرین همچنین به‌عنوان محل تبعید قوم اسرائیل در دوره‌های بعدی شناخته می‌شود. پس از سقوط پادشاهی شمالی اسرائیل، بسیاری از اسرائیلیان به آشور در بین‌النهرین تبعید شدند.[۴] بعدها، یهودیان یهودا نیز به بابل تبعید شدند.[۵]
اهمیت در عهد جدید
در عهد جدید، بین‌النهرین به‌عنوان یکی از مناطقی ذکر می‌شود که یهودیان پراکنده در آن زندگی می‌کردند. در روز پنطیکاست، یهودیانی از بین‌النهرین در اورشلیم حضور داشتند و شاهد نزول روح‌القدس بودند.[۶] این نشان‌دهنده ادامه حضور جوامع یهودی در این منطقه حتی پس از بازگشت از تبعید بابل است.
تحلیل الاهیاتی
بین‌النهرین در الاهیات کتاب مقدس نمادی از آغاز و پایان چرخه‌های الاهی است. این منطقه خاستگاه فراخوان ابراهیم برای ایمان به خداوند بود، اما همچنین محل امپراتوری‌های بابل و آشور بود که به‌عنوان ابزارهای قضاوت الاهی علیه قوم اسرائیل عمل کردند. از منظر الاهیاتی، بین‌النهرین نمایانگر تقابل میان ایمان و بی‌ایمانی، و همچنین محل ظهور وعده‌های الاهی برای نجات است.
از دیدگاه پروتستان، کاتولیک و ارتدکس، بین‌النهرین به‌عنوان زمینه‌ای برای درک ریشه‌های ایمان ابراهیمی و تاریخ نجات اهمیت دارد. این منطقه همچنین نشان‌دهنده جهانی بودن نقشه الاهی است، زیرا فراخوان ابراهیم از بین‌النهرین به کنعان، نقطه آغاز وعده‌ای بود که نهایتا به تمامی ملت‌ها گسترش یافت.
وضعیت کنونی
امروزه، بین‌النهرین شامل بخش‌هایی از عراق، شرق سوریه و جنوب شرق ترکیه است. بسیاری از شهرهای باستانی این منطقه، مانند اور و بابل، به‌صورت خرابه‌های باستان‌شناسی باقی مانده‌اند. کاوش‌های باستان‌شناسی، مانند کاوش‌های سر لئونارد وولی در اور، اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ و فرهنگ این منطقه ارائه داده‌اند. با این حال، درگیری‌های اخیر در منطقه، از جمله جنگ‌های عراق و سوریه، حفاظت از این سایت‌های باستانی را دشوار کرده است.
پانویس
- Bright, John. A History of Israel. 4th ed. Louisville: Westminster John Knox Press, 2000.
- Roux, Georges. Ancient Iraq. 3rd ed. London: Penguin Books, 1992.
- Walton, John H. Ancient Near Eastern Thought and the Old Testament. 2nd ed. Grand Rapids: Baker Academic, 2018.
- Anchor Bible Dictionary, s.v. "Mesopotamia." New York: Doubleday, 1992.