پروتستان
پروتستان
پروتستان (به انگلیسی: Protestant) به شاخه‌ای از مسیحیت اشاره دارد که در قرن شانزدهم، از کلیسای رومی–کاتولیک جدا شد و آموزه‌های جدیدی چون نجات فقط از طریق ایمان و «اقتدار نهایی کتاب مقدس را پی گرفت.
ظهور رسمی
- ۳۱ اکتبر ۱۵۱۷ – مارتین لوتر اعلامیهٔ ۹۵ تز خود را منتشر کرد که آغاز رسمی اصلاحات بود.
- ۱۵۲۹ – در شورای شتات‌تاگ اشپیر، دسته‌ای از شاهزادگان آلمانی علیه تغییر وضع مذهبی شورش كردند؛ این گروه نام «پروتستان» گرفتند.[۱]
پروتو–پروتستان‌ها
گروه‌هایی پیش از مارتین لوتر که با آموزه‌هایی مشابه به کلیسای کاتولیک اعتراض کردند و برخی از آنان زمینه‌ساز اصلاحات بعدی شدند.
| گروه / فرد | قرن | ویژگی کلیدی | منبع |
|---|---|---|---|
| والدنس‌ها (Waldensians) | ۱۲ | اعتراض به اموال کلیسا و شفاعت؛ پیوستن به اصلاحات در ۱۵۳۲ | [۲] |
| جان ویکلیف و لولاردها | ۱۴ | ترجمه انجیل به انگلیسی؛ رد اقتدار پاپ | [۳] |
| یان هوس و هوسی‌ها | اوایل ۱۵ | نقد فساد کلیسا؛ تأثیرپذیری از ویکلیف؛ شهادت در آتش | [۴] |
| مارزیلیوس پادوآ و ویلیام اوکام | ۱۳–۱۴ | طرح ایده اقتدار کتاب‌مقدس بر کلیسا | [۵] |
چرا پیش از اصلاحات؟
این گروه‌ها حتی قبل از لوتر، مواردی را مورد اعتراض قرار دادند که اصلاح‌گران قرن‌شانزدهم بعدها پی گرفتند:
- اقتدار مطلق پاپ
- ثروت و فساد کلیسا
- اهمیت ترجمه و درک کتاب‌مقدس توسط مردم
گسترش پروتستانتیسم
با آغاز رسمی اصلاحات، پروتستانتیسم در اروپا و سپس جهان گسترش یافت:
- گروه‌هایی چون لوتری‌ها، کالوینی‌ها، انگلیکان‌ها
- صلح وستفالی (۱۶۴۸) حقوق مذهبی را تضمین کرد
- پروتستان‌ها ابتدا در آمریکا و سپس آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین فعال شدند
جنبش پروتستان قدمت رسمی‌اش از ۱۵۱۷ دارد، اما ریشه‌های فکری و معنوی آن در قرون وسطی شکل گرفت. این پیشگامان (پروتو–پروتستان‌ها) مبانی عقلانی و دینی اصلاحات بعدی را بنیان‌نهادند.
منابع
- Robert Wilde, “What Is the Origin of the Word 'Protestant?'”, ThoughtCo, 2025.
- Britannica: "John Wycliffe".
- Waldensians, Wikipedia.
- Samuel L. Young, “Waldensianism Before Waldo: The Myth of Apostolic Proto‑Protestantism…”, Church History 91.3 (2022).
- Proto-Protestantism, Wikipedia.