یهودیت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره کتاب مقدس</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
ظهور [[ابراهیم]] به‌عنوان نخستین یکتاپرست<ref name="gen17">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸]]</ref><br> | ظهور [[ابراهیم]] به‌عنوان نخستین یکتاپرست<ref name="gen17">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸]]</ref><br> | ||
[[خروج]] از مصر تحت رهبری [[موسی]] (حدود ۱۳۰۰ ق.م)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br> | |||
دریافت [[ده فرمان]] در [[کوه سینا]]<ref>[[خروج فصل 20|خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷]]</ref><br> | دریافت [[ده فرمان]] در [[کوه سینا]]<ref>[[خروج فصل 20|خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷]]</ref><br> | ||
تأسیس پادشاهی متحد اسرائیل تحت حکومت [[داوود]] و [[سلیمان]]<ref>[[دوم سموئیل فصل 7|دوم سموئیل فصل ۷ آیات ۱۲–۱۶]]</ref><br> | |||
ساخت [[معبد اول اورشلیم]] (حدود ۹۵۷ ق.م)<ref>[[اول پادشاهان فصل 6|اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸]]</ref> | ساخت [[معبد|معبد اول اورشلیم]] (حدود ۹۵۷ ق.م)<ref>[[اول پادشاهان فصل 6|اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸]]</ref> | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۸۶–۵۳۸ ق.م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۸۶–۵۳۸ ق.م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
تخریب [[معبد اول]] توسط [[نبوکدنصر دوم]]<ref>[[دوم پادشاهان فصل 25|دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲]]</ref><br> | تخریب [[معبد |معبد اول]] توسط [[نبوکدنصر دوم]]<ref>[[دوم پادشاهان فصل 25|دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲]]</ref><br> | ||
تبعید یهودیان به [[بابل]]<ref>[[دوم تواریخ فصل 36|دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰]]</ref><br> | تبعید [[یهودیان]] به [[بابل]]<ref>[[دوم تواریخ فصل 36|دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰]]</ref><br> | ||
شکل‌گیری هویت دینی در غیاب معبد<ref>[[مزامیر فصل 137|مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶]]</ref><br> | شکل‌گیری هویت دینی در غیاب [[معبد]]<ref>[[مزامیر فصل 137|مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶]]</ref><br> | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره معبد دوم</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۳۸ ق.م–۷۰ م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۳۸ ق.م–۷۰ م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
بازگشت یهودیان و ساخت [[معبد دوم]]<ref>[[عزرا فصل 1|عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br> | بازگشت [[یهودیان]] و ساخت [[معبد |معبد دوم]]<ref>[[عزرا فصل 1|عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br> | ||
حکومت [[هخامنشیان]]، [[یونانیان]] و [[رومیان]]<br> | حکومت [[هخامنشیان]]، [[یونانیان]] و [[رومیان]]<br> | ||
ظهور مکاتب [[فریسیان]]، [[صدوقیان]] و [[اسنیان]]<ref>[[انجیل به قلم متی فصل 22|انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳]]</ref><br> | ظهور مکاتب [[فریسیان]]، [[صدوقیان]] و [[اسنیان]]<ref>[[انجیل به قلم متی فصل 22|انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳]]</ref><br> | ||
[[ | شورش [[مکابیان]] و تأسیس حکومت حشمونیان | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره تلمودی</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷۰–۶۰۰ م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷۰–۶۰۰ م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
تخریب [[معبد دوم]] توسط رومیان (۷۰ م)<br> | تخریب [[معبد |معبد دوم]] توسط رومیان (۷۰ م)<br> | ||
تدوین [[میشنا]] توسط | تدوین [[میشنا]] توسط ربی یهودا هاناسی (حدود ۲۰۰ م)<ref>[[میشنا آووت ۱:۱]]</ref><br> | ||
تکمیل [[تلمود بابلی]] (حدود ۵۰۰ م)<br> | تکمیل [[تلمود بابلی]] (حدود ۵۰۰ م)<br> | ||
شکل‌گیری نظام [[هلاخا|هلاخایی]] | شکل‌گیری نظام [[هلاخا|هلاخایی]] | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۴: | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">قرون وسطی</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۶۰۰–۱۷۵۰ م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۶۰۰–۱۷۵۰ م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
ظهور تفسیرهای | ظهور تفسیرهای راشی و توسفیست‌ها<br> | ||
گسترش | گسترش کابالا در اسپانیا و صفد<br> | ||
جوامع یهودی تحت حکومت اسلامی و مسیحی<br> | جوامع یهودی تحت حکومت اسلامی و مسیحی<br> | ||
[تفتیش عقاید و اخراج از اسپانیا (۱۴۹۲) | |||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره مدرن</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۷۵۰–اکنون</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۷۵۰–اکنون</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
جنبش | جنبش هسکالا|روشنگری یهودی<br> | ||
ظهور فرقه‌های [[یهودیت اصلاح‌طلب|اصلاح‌طلب]] و [[یهودیت محافظه‌کار|محافظه‌کار]]<br> | ظهور فرقه‌های [[یهودیت اصلاح‌طلب|اصلاح‌طلب]] و [[یهودیت محافظه‌کار|محافظه‌کار]]<br> | ||
[[هولوکاست]] و تأسیس | [[هولوکاست]] و تأسیس دولت اسرائیل (۱۹۴۸)<br> | ||
چالش‌های معاصر یهودیت در جهان مدرن | چالش‌های معاصر [[یهودیت]] در جهان مدرن | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
نسخهٔ ۳ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۷
برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود
یهودیت
واژه یهودیت به دین، فرهنگ و نظام اعتقادی قوم یهود اشاره دارد و از نام قبیله یهودا، یکی از اسباط دوازده‌گانه اسرائیل، گرفته شده است و دارای تاریخی غنی و نظام اعتقادی پیچیده است.
تاریخچه یهودیت
| دوره | بازه زمانی | رویدادهای کلیدی و ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| دوره کتاب مقدس | ۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م |
ظهور ابراهیم به‌عنوان نخستین یکتاپرست[۱] |
| تبعید بابلی | ۵۸۶–۵۳۸ ق.م |
تخریب معبد اول توسط نبوکدنصر دوم[۶] |
| دوره معبد دوم | ۵۳۸ ق.م–۷۰ م |
بازگشت یهودیان و ساخت معبد دوم[۹] |
| دوره تلمودی | ۷۰–۶۰۰ م |
تخریب معبد دوم توسط رومیان (۷۰ م) |
| قرون وسطی | ۶۰۰–۱۷۵۰ م |
ظهور تفسیرهای راشی و توسفیست‌ها |
| دوره مدرن | ۱۷۵۰–اکنون |
جنبش هسکالا|روشنگری یهودی |
متون مقدس
| متن | زبان | دوره تدوین | محتوا و اهمیت |
|---|---|---|---|
| تورات | عبری باستان | ۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م |
پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل: |
| نوییم (پیامبران) | عبری | ۹۰۰–۴۰۰ ق.م |
شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند: |
| کتوویم (نوشته‌ها) | عبری و آرامی | ۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م |
۱۱ کتاب شامل: |
| میشنا | عبری میانه | ۲۰۰ م |
اولین تدوین تورات شفاهی در ۶ بخش (سدریم) شامل: |
| تلمود | عبری و آرامی | ۲۰۰–۵۰۰ م |
|
فرقه‌های اصلی
| فرقه | جمعیت (تقریبی) | موضع نسبت به هلاخا | ویژگی‌های کلیدی |
|---|---|---|---|
| ارتدکس | ۱۰–۱۵٪ یهودیان جهان | پایبندی کامل | |
| محافظه‌کار | ۲۰–۲۵٪ | تفسیر انعطاف‌پذیر |
|
| اصلاح‌طلب | ۳۵–۴۰٪ | رویکرد تاریخی-انتقادی |
|
| بازسازی‌گرا | کمتر از ۵٪ | یهودیت به‌عنوان تمدن در حال تکامل |
|
| حسیدی | زیرمجموعه ارتدکس | پیروی از ربی‌های کاریزماتیک |
|
اعیاد و روزهای مهم
| نام عید | تاریخ (تقویم عبری) | مدت | اهمیت و آیین‌ها |
|---|---|---|---|
| روش هشانا | ۱–۲ تیشری | ۲ روز | |
| یوم کیپور | ۱۰ تیشری | ۱ روز (۲۵ ساعت روزه) |
|
| سوکوت | ۱۵–۲۱ تیشری | ۷ روز | |
| شمینی عصرت/سیمحات تورا | ۲۲ تیشری | ۱ روز |
|
| پسح | ۱۵–۲۲ نیسان | ۷ روز (۸ روز در دیاسپورا) | |
| شاووعوت | ۶ سیوان | ۱ روز (۲ روز در دیاسپورا) |
|
| تیشا بآو | ۹ آو | ۱ روز (روزه) | |
| حنوکا | ۲۵ کیسلو–۲ توت | ۸ روز | |
| پوریم | ۱۴ آدار | ۱ روز |
|
آیین‌های مهم
| آیین | زمان اجرا | جزئیات | متون مرتبط |
|---|---|---|---|
| بریت میلا | روز هشتم تولد |
* ختنه پسران توسط موهل |
پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱۰–۱۴ |
| بار/بات میتزوا | ۱۳ سالگی (پسر) ۱۲ سالگی (دختر) |
* خواندن تورات در کنیسه |
میشنا آووت ۵:۲۱ |
| کیدوشین | مراسم ازدواج |
* امضای کتوبا (قباله) |
کیدوشین ۲آ |
| شیوا | هفت روز پس از مرگ |
* عزاداری در خانه |
موعد کتان ۲۷ب |
پانویس
- شاخت، یوزف. مقدمه‌ای بر تلمود. دانشگاه شیکاگو، ۱۹۶۴.
- هسکل، لوئیس. تاریخ یهودیت در عصر مدرن. انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۱۸.
- اوریان، داوید. یهودیت و فرقه‌های معاصر. انتشارات هاروارد، ۲۰۰۹.
- نوسنر، جیکوب. هلاخا: قوانین یهودی در عمل. دانشگاه ییل، ۱۹۹۵.
- شولم، گرشوم. جنبش‌های عرفانی در یهودیت. دانشگاه پرینستون، ۱۹۴۶.
- الیاده، میرچا. تاریخ ادیان. انتشارات دانشگاه شیکاگو، ۱۹۵۸.
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷
- ↑ دوم سموئیل فصل ۷ آیات ۱۲–۱۶
- ↑ اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸
- ↑ دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲
- ↑ دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰
- ↑ مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶
- ↑ عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴
- ↑ انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳
- ↑ میشنا آووت ۱:۱
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷
- ↑ اعداد فصل ۱ آیات ۱–۴
- ↑ تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳
- ↑ یوشع فصل ۱ آیات ۱–۹
- ↑ اشعیا فصل ۱ آیات ۱–۳۱
- ↑ ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۱۰
- ↑ حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳
- ↑ مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶
- ↑ امثال فصل ۱ آیات ۱–۷
- ↑ ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ استر فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ میشنا آووت ۵:۲۱
- ↑ خروج فصل ۳۱ آیات ۱۲–۱۷
- ↑ لاویان فصل ۲۳ آیات ۲۳–۲۵
- ↑ لاویان فصل ۱۶ آیات ۲۹–۳۴
- ↑ لاویان فصل ۲۳ آیات ۳۳–۴۳
- ↑ تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ خروج فصل ۱۹ آیات ۱–۲۰
- ↑ مراثی فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ استر فصل ۹ آیات ۲۰–۲۸