پرش به محتوا

یهودیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه کتاب مقدس
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۴: خط ۱۴:
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[دوره کتاب مقدس]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره کتاب مقدس</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
ظهور [[ابراهیم]] به‌عنوان نخستین یکتاپرست<ref name="gen17">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸]]</ref><br>
ظهور [[ابراهیم]] به‌عنوان نخستین یکتاپرست<ref name="gen17">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸]]</ref><br>
[[خروج از مصر]] تحت رهبری [[موسی]] (حدود ۱۳۰۰ ق.م)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
[[خروج]] از مصر تحت رهبری [[موسی]] (حدود ۱۳۰۰ ق.م)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
دریافت [[ده فرمان]] در [[کوه سینا]]<ref>[[خروج فصل 20|خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷]]</ref><br>
دریافت [[ده فرمان]] در [[کوه سینا]]<ref>[[خروج فصل 20|خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷]]</ref><br>
تأسیس [[پادشاهی متحد اسرائیل]] تحت حکومت [[داوود]] و [[سلیمان]]<ref>[[دوم سموئیل فصل 7|دوم سموئیل فصل ۷ آیات ۱۲–۱۶]]</ref><br>
تأسیس پادشاهی متحد اسرائیل تحت حکومت [[داوود]] و [[سلیمان]]<ref>[[دوم سموئیل فصل 7|دوم سموئیل فصل ۷ آیات ۱۲–۱۶]]</ref><br>
ساخت [[معبد اول اورشلیم]] (حدود ۹۵۷ ق.م)<ref>[[اول پادشاهان فصل 6|اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸]]</ref>
ساخت [[معبد|معبد اول اورشلیم]] (حدود ۹۵۷ ق.م)<ref>[[اول پادشاهان فصل 6|اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸]]</ref>
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[تبعید بابلی]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">تبعید بابلی</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۸۶–۵۳۸ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۸۶–۵۳۸ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
تخریب [[معبد اول]] توسط [[نبوکدنصر دوم]]<ref>[[دوم پادشاهان فصل 25|دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲]]</ref><br>
تخریب [[معبد |معبد اول]] توسط [[نبوکدنصر دوم]]<ref>[[دوم پادشاهان فصل 25|دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲]]</ref><br>
تبعید یهودیان به [[بابل]]<ref>[[دوم تواریخ فصل 36|دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰]]</ref><br>
تبعید [[یهودیان]] به [[بابل]]<ref>[[دوم تواریخ فصل 36|دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰]]</ref><br>
شکل‌گیری هویت دینی در غیاب معبد<ref>[[مزامیر فصل 137|مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶]]</ref><br>
شکل‌گیری هویت دینی در غیاب [[معبد]]<ref>[[مزامیر فصل 137|مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶]]</ref><br>
نگارش بخش‌هایی از [[تنخ]] در تبعید
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[دوره معبد دوم]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره معبد دوم</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۳۸ ق.م–۷۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۵۳۸ ق.م–۷۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
بازگشت یهودیان و ساخت [[معبد دوم]]<ref>[[عزرا فصل 1|عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br>
بازگشت [[یهودیان]] و ساخت [[معبد |معبد دوم]]<ref>[[عزرا فصل 1|عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br>
حکومت [[هخامنشیان]]، [[یونانیان]] و [[رومیان]]<br>
حکومت [[هخامنشیان]]، [[یونانیان]] و [[رومیان]]<br>
ظهور مکاتب [[فریسیان]]، [[صدوقیان]] و [[اسنیان]]<ref>[[انجیل به قلم متی فصل 22|انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳]]</ref><br>
ظهور مکاتب [[فریسیان]]، [[صدوقیان]] و [[اسنیان]]<ref>[[انجیل به قلم متی فصل 22|انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳]]</ref><br>
[[شورش مکابیان]] و تأسیس حکومت [[حشمونیان]]
شورش [[مکابیان]] و تأسیس حکومت حشمونیان
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[دوره تلمودی]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره تلمودی</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷۰–۶۰۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷۰–۶۰۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
تخریب [[معبد دوم]] توسط رومیان (۷۰ م)<br>
تخریب [[معبد |معبد دوم]] توسط رومیان (۷۰ م)<br>
تدوین [[میشنا]] توسط [[ربی یهودا هاناسی]] (حدود ۲۰۰ م)<ref>[[میشنا آووت ۱:۱]]</ref><br>
تدوین [[میشنا]] توسط ربی یهودا هاناسی (حدود ۲۰۰ م)<ref>میشنا آووت ۱:۱</ref><br>
تکمیل [[تلمود بابلی]] (حدود ۵۰۰ م)<br>
تکمیل [[تلمود بابلی]] (حدود ۵۰۰ م)<br>
شکل‌گیری نظام [[هلاخا|هلاخایی]]
شکل‌گیری نظام [[هلاخا|هلاخایی]]
خط ۵۵: خط ۵۴:
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[قرون وسطی]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">قرون وسطی</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۶۰۰–۱۷۵۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۶۰۰–۱۷۵۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
ظهور تفسیرهای [[راشی]] و [[توسفیست‌ها]]<br>
ظهور تفسیرهای راشی و توسفیست‌ها<br>
گسترش [[کابالا]] در [[اسپانیا]] و [[صفد]]<br>
گسترش کابالا در اسپانیا و صفد<br>
جوامع یهودی تحت حکومت اسلامی و مسیحی<br>
جوامع یهودی تحت حکومت اسلامی و مسیحی<br>
[[تفتیش عقاید]] و اخراج از اسپانیا (۱۴۹۲)
تفتیش عقاید و اخراج از اسپانیا (۱۴۹۲)
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[دوره مدرن]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">دوره مدرن</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۷۵۰–اکنون</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۷۵۰–اکنون</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
جنبش [[هسکالا|روشنگری یهودی]]<br>
جنبش هسکالا|روشنگری یهودی<br>
ظهور فرقه‌های [[یهودیت اصلاح‌طلب|اصلاح‌طلب]] و [[یهودیت محافظه‌کار|محافظه‌کار]]<br>
ظهور اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران<br>
[[هولوکاست]] و تأسیس [[دولت اسرائیل]] (۱۹۴۸)<br>
و تأسیس دولت اسرائیل (۱۹۴۸)<br>
چالش‌های معاصر یهودیت در جهان مدرن
چالش‌های معاصر یهودیت در جهان مدرن
       </td>
       </td>
خط ۸۹: خط ۸۸:
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[تورات]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[تورات]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[زبان عبری|عبری باستان]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری باستان</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل:<br>
پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل:<br>
* [[پیدایش (کتاب)|پیدایش]] (برشیت)<ref name="gen17" /><br>
* [[پیدایش|پیدایش]] (برشیت)<ref name="gen17" /><br>
* [[خروج (کتاب)|خروج]] (شموت)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
* [[خروج]] (شموت)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
* [[لاویان]] (ویقرا)<ref>[[لاویان فصل 1|لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷]]</ref><br>
* [[لاویان]] (ویقرا)<ref>[[لاویان فصل 1|لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷]]</ref><br>
* [[اعداد (کتاب)|اعداد]] (بمدبار)<ref>[[اعداد فصل 1|اعداد فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br>
* [[اعداد]] (بمدبار)<ref>[[اعداد فصل 1|اعداد فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br>
* [[تثنیه]] (دواریم)<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref>
* [[تثنیه]] (دواریم)<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref>
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[نوییم]] (پیامبران)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">انبیا (پیامبران)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۹۰۰–۴۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۹۰۰–۴۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند:<br>
شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند:<br>
* [[کتاب یوشع|یوشع]]<ref>[[یوشع فصل 1|یوشع فصل ۱ آیات ۱–۹]]</ref><br>
* [[یوشع]]<ref>[[یوشع فصل 1|یوشع فصل ۱ آیات ۱–۹]]</ref><br>
* [[کتاب اشعیا|اشعیا]]<ref>[[اشعیا فصل 1|اشعیا فصل ۱ آیات ۱–۳۱]]</ref><br>
* [[اشعیا]]<ref>[[اشعیا فصل 1|اشعیا فصل ۱ آیات ۱–۳۱]]</ref><br>
* [[کتاب ارمیا|ارمیا]]<ref>[[ارمیا فصل 1|ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۱۰]]</ref><br>
* [[ارمیا]]<ref>[[ارمیا فصل 1|ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۱۰]]</ref><br>
* [[حزقیال]]<ref>[[حزقیال فصل 1|حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳]]</ref>
* [[حزقیال]]<ref>[[حزقیال فصل 1|حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳]]</ref>
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[کتوویم]] (نوشته‌ها)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کتاب های دیگر</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری و [[زبان آرامی|آرامی]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری و آرامی</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
۱۱ کتاب شامل:<br>
۱۱ کتاب شامل:<br>
* [[مزامیر]] (تهیلیم)<ref>[[مزامیر فصل 1|مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶]]</ref><br>
* [[مزامیر]] (تهیلیم)<ref>[[مزامیر فصل 1|مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶]]</ref><br>
* [[امثال سلیمان]] (میشله)<ref>[[امثال فصل 1|امثال فصل ۱ آیات ۱–۷]]</ref><br>
* [[امثال سلیمان]] (میشله)<ref>[[امثال سلیمان فصل 1|امثال فصل ۱ آیات ۱–۷]]</ref><br>
* [[ایوب]] (ایوو)<ref>[[ایوب فصل 1|ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br>
* [[ایوب]] (ایوو)<ref>[[ایوب فصل 1|ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br>
* [[مگیلات]] ([[استر]]، [[روت]]، و غیره)<ref>[[استر فصل 1|استر فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref>
* ([[استر]]، [[روت]]، و غیره)<ref>[[استر فصل 1|استر فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref>
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[میشنا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[میشنا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[عبری میانه]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری میانه</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰ م</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
اولین تدوین تورات شفاهی در ۶ بخش (سدریم) شامل:<br>
اولین تدوین [[تورات شفاهی]] در ۶ بخش (سدریم) شامل:<br>
* [[زراعیم]] (قوانین کشاورزی)<br>
* زراعیم (قوانین کشاورزی)<br>
* [[موعید]] (اعیاد)<br>
* موعید (اعیاد)<br>
* [[نشیم]] (قوانین خانواده)<ref>[[میشنا آووت ۵:۲۱]]</ref>
* نشیم (قوانین خانواده)
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
خط ۱۴۲: خط ۱۴۱:
* [[تلمود اورشلیمی]] (۴۰۰ م)<br>
* [[تلمود اورشلیمی]] (۴۰۰ م)<br>
* [[تلمود بابلی]] (۵۰۰ م)<br>
* [[تلمود بابلی]] (۵۰۰ م)<br>
* شامل تفسیرهای [[گمارا]] بر میشنا
* شامل تفسیرهای گمارا بر [[میشنا]]
      </td>
    </tr>
  </table>
</div>
 
== فرقه‌های اصلی ==
<div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
  <table style="min-width:100%; border-collapse:collapse;">
    <caption style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">فرقه‌های یهودیت معاصر</caption>
    <tr>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">فرقه</th>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">جمعیت (تقریبی)</th>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">موضع نسبت به هلاخا</th>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:200px;">ویژگی‌های کلیدی</th>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[یهودیت ارتدکس|ارتدکس]]</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۰–۱۵٪ یهودیان جهان</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">پایبندی کامل</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* اعتقاد به وحی الهی تورات<ref name="gen17" /><br>
* رعایت دقیق [[شبات]] و [[کشروت]]<ref>[[خروج فصل 31|خروج فصل ۳۱ آیات ۱۲–۱۷]]</ref><br>
* تفکیک جنسیتی در عبادت
      </td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[یهودیت محافظه‌کار|محافظه‌کار]]</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰–۲۵٪</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">تفسیر انعطاف‌پذیر</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* پذیرش تغییرات محدود در [[هلاخا]]<br>
* نقش فعال زنان در عبادت<br>
* ترکیب سنت و مدرنیته
      </td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[یهودیت اصلاح‌طلب|اصلاح‌طلب]]</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۳۵–۴۰٪</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">رویکرد تاریخی-انتقادی</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* تأکید بر اخلاق بیش از قوانین<br>
* برابری کامل جنسیتی<br>
* پذیرش همجنسگرایی
      </td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[یهودیت بازسازی‌گرا|بازسازی‌گرا]]</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کمتر از ۵٪</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">یهودیت به‌عنوان تمدن در حال تکامل</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* عدم الزام به اعتقادات فوق‌طبیعی<br>
* تمرکز بر فرهنگ یهودی<br>
* دموکراسی دینی
      </td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[حسیدیسم|حسیدی]]</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">زیرمجموعه ارتدکس</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">پیروی از ربی‌های کاریزماتیک</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* تأکید بر [[کابالا|عرفان یهودی]]<br>
* لباس متمایز ([[فرق ستریمل|ستریمل]])<br>
* جوامع بسته و سنتی
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
خط ۲۲۸: خط ۱۶۴:
* سال نو یهودی<ref>[[لاویان فصل 23|لاویان فصل ۲۳ آیات ۲۳–۲۵]]</ref><br>
* سال نو یهودی<ref>[[لاویان فصل 23|لاویان فصل ۲۳ آیات ۲۳–۲۵]]</ref><br>
* نواختن [[شوفار]] (۱۰۰ بار)<br>
* نواختن [[شوفار]] (۱۰۰ بار)<br>
* نمازهای خاص ([[تکیعا]]، [[تروعا]])
* دعاهای خاص (تکیعا، تروعا)
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
خط ۲۳۶: خط ۱۷۲:
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (۲۵ ساعت روزه)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (۲۵ ساعت روزه)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* روز کفاره و توبه<ref>[[لاویان فصل 16|لاویان فصل ۱۶ آیات ۲۹–۳۴]]</ref><br>
* روز کفاره و [[توبه]]<ref>[[لاویان فصل 16|لاویان فصل ۱۶ آیات ۲۹–۳۴]]</ref><br>
* پنج نماز طولانی<br>
* پنج دعای طولانی<br>
* ممنوعیت کامل خوردن و آشامیدن
* ممنوعیت کامل خوردن و آشامیدن
       </td>
       </td>
خط ۲۴۸: خط ۱۸۴:
* یادبود چادرنشینی در بیابان<ref>[[لاویان فصل 23|لاویان فصل ۲۳ آیات ۳۳–۴۳]]</ref><br>
* یادبود چادرنشینی در بیابان<ref>[[لاویان فصل 23|لاویان فصل ۲۳ آیات ۳۳–۴۳]]</ref><br>
* ساخت [[سوکا]] (سایبان)<br>
* ساخت [[سوکا]] (سایبان)<br>
* تکان دادن [[لولاو]] و [[اترוג]]
* تکان دادن [[لولاو]]]
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[شمینی عصرت]]/[[سیمحات تورا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[شمینی عصرت]]/سیمحات تورا</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۲ تیشری</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۲ تیشری</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* پایان چرخه سالانه تورات<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref><br>
* پایان چرخه سالانه [[تورات]]<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref><br>
* رقص با طومارهای تورات
* رقص با طومارهای تورات
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[پسح]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[پسخ]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۵–۲۲ نیسان</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۵–۲۲ نیسان</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷ روز (۸ روز در دیاسپورا)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۷ روز (۸ روز در دیاسپورا)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* آزادی از بردگی مصر<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
* آزادی از بردگی [[مصر]]<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br>
* [[سدر]] (ضیافت شبانه)<br>
* [[سدر]] (ضیافت شبانه)<br>
* ممنوعیت خمیر ([[مصا]])
* ممنوعیت خمیر ([[مصا]])
خط ۲۷۵: خط ۲۱۱:
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (۲ روز در دیاسپورا)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (۲ روز در دیاسپورا)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* دریافت تورات در سینا<ref>[[خروج فصل 19|خروج فصل ۱۹ آیات ۱–۲۰]]</ref><br>
* دریافت [[تورات]] در سینا<ref>[[خروج فصل 19|خروج فصل ۱۹ آیات ۱–۲۰]]</ref><br>
* مطالعه تمام‌شب تورات ([[تیکون لیل شاووعوت]])<br>
* مطالعه تمام‌شب [[تورات]] ([[تیکون لیل شاووعوت]])<br>
* خوردن غذاهای لبنی
* خوردن غذاهای لبنی
       </td>
       </td>
خط ۲۸۵: خط ۲۲۱:
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (روزه)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز (روزه)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* سوگواری برای تخریب معابد<ref>[[مراثی فصل 1|مراثی فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br>
* سوگواری برای تخریب [[معبد|معابد]]<ref>[[مراثی ارمیا فصل 1|مراثی ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br>
* خواندن [[مراثی]] (اِیخا)<br>
* خواندن [[مراثی]] (اِیخا)<br>
* ممنوعیت تفریحات
* ممنوعیت تفریحات
خط ۲۹۶: خط ۲۳۲:
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* پیروزی [[مکابیان]]<br>
* پیروزی [[مکابیان]]<br>
* روشن کردن [[منورا]]<br>
* روشن کردن منورا<br>
* بازی [[سِوِیون]] و [[سوفگانیوت]]
* بازی سِوِیون و سوفگانیوت
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
خط ۳۰۵: خط ۲۴۱:
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱ روز</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
* نجات از توطئه [[هامان]]<ref>[[استر فصل 9|استر فصل ۹ آیات ۲۰–۲۸]]</ref><br>
* نجات از توطئه هامان<ref>[[استر فصل 9|استر فصل ۹ آیات ۲۰–۲۸]]</ref><br>
* خواندن [[مگیلات استر]]<br>
* خواندن استر<br>
* ارسال هدایا به فقرا ([[ماتانوت لاویونیم]])
* ارسال هدایا به فقرا (ماتانوت لاویونیم)
       </td>
       </td>
     </tr>
     </tr>
خط ۳۲۴: خط ۲۶۰:
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[بریت میلا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">بریت میلا</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">روز هشتم تولد</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">روز هشتم تولد</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
        * ختنه پسران توسط [[موهل]]<br>
* ختنه پسران توسط موهل<br>
        * مراسم نامگذاری دختران ([[زِوِد هابات]])
* مراسم نامگذاری دختران (زِوِد هابات)
       </td>
       </td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱۰–۱۴]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[پیدایش فصل 17|پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱۰–۱۴]]</td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[بار میتزوا|بار/بات میتزوا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">بار/بات میتزوا</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳ سالگی (پسر)<br>۱۲ سالگی (دختر)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳ سالگی (پسر)<br>۱۲ سالگی (دختر)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
        * خواندن تورات در [[کنیسه]]<br>
* خواندن [[تورات]] در [[کنیسه‌|کنیسه]]<br>
        * جشن خانوادگی
* جشن خانوادگی
       </td>
       </td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[میشنا آووت ۵:۲۱]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">میشنا آووت ۵:۲۱</td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[کیدوشین (یهودیت)|کیدوشین]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کیدوشین (یهودیت)</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">مراسم ازدواج</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">مراسم ازدواج</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
        * امضای [[کتوبا]] (قباله)<br>
* امضای کتوبا (قباله)<br>
        * حلقه‌گذاری تحت [[چوپا]]<br>
* حلقه‌گذاری تحت چوپا<br>
        * شکستن لیوان
* شکستن لیوان
       </td>
       </td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[کیدوشین (تلمود)|کیدوشین ۲آ]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کیدوشین (تلمود)۲</td>
     </tr>
     </tr>
     <tr>
     <tr>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[شیوا]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">شیوا</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">هفت روز پس از مرگ</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">هفت روز پس از مرگ</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;">
        * عزاداری در خانه<br>
* عزاداری در خانه<br>
        * پوشیدن [[کریعا]] (پارگی لباس)<br>
* پوشیدن کریعا (پارگی لباس)<br>
        * اجتناب از تفریحات
* اجتناب از تفریحات
       </td>
       </td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[موعد کتان ۲۷ب]]</td>
       <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">موعد کتان ۲۷ب</td>
     </tr>
     </tr>
   </table>
   </table>
خط ۳۷۳: خط ۳۰۹:
*الیاده، میرچا. ''تاریخ ادیان''. انتشارات دانشگاه شیکاگو، ۱۹۵۸.
*الیاده، میرچا. ''تاریخ ادیان''. انتشارات دانشگاه شیکاگو، ۱۹۵۸.


[[رده: واژه کتاب مقدس]] 
[[رده: واژه کتاب مقدس]]
[[رده: واژه‌نامه کتاب مقدس]] 
[[رده: ادیان ابراهیمی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۶

برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود

یهودیت

واژه یهودیت به دین، فرهنگ و نظام اعتقادی قوم یهود اشاره دارد و از نام قبیله یهودا، یکی از اسباط دوازده‌گانه اسرائیل، گرفته شده است و دارای تاریخی غنی و نظام اعتقادی پیچیده است.

تاریخچه یهودیت

دوران‌های مهم تاریخی یهودیت
دوره بازه زمانی رویدادهای کلیدی و ویژگی‌ها
دوره کتاب مقدس ۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م

ظهور ابراهیم به‌عنوان نخستین یکتاپرست[۱]
خروج از مصر تحت رهبری موسی (حدود ۱۳۰۰ ق.م)[۲]
دریافت ده فرمان در کوه سینا[۳]
تأسیس پادشاهی متحد اسرائیل تحت حکومت داوود و سلیمان[۴]
ساخت معبد اول اورشلیم (حدود ۹۵۷ ق.م)[۵]

تبعید بابلی ۵۸۶–۵۳۸ ق.م

تخریب معبد اول توسط نبوکدنصر دوم[۶]
تبعید یهودیان به بابل[۷]
شکل‌گیری هویت دینی در غیاب معبد[۸]

دوره معبد دوم ۵۳۸ ق.م–۷۰ م

بازگشت یهودیان و ساخت معبد دوم[۹]
حکومت هخامنشیان، یونانیان و رومیان
ظهور مکاتب فریسیان، صدوقیان و اسنیان[۱۰]
شورش مکابیان و تأسیس حکومت حشمونیان

دوره تلمودی ۷۰–۶۰۰ م

تخریب معبد دوم توسط رومیان (۷۰ م)
تدوین میشنا توسط ربی یهودا هاناسی (حدود ۲۰۰ م)[۱۱]
تکمیل تلمود بابلی (حدود ۵۰۰ م)
شکل‌گیری نظام هلاخایی

قرون وسطی ۶۰۰–۱۷۵۰ م

ظهور تفسیرهای راشی و توسفیست‌ها
گسترش کابالا در اسپانیا و صفد
جوامع یهودی تحت حکومت اسلامی و مسیحی
تفتیش عقاید و اخراج از اسپانیا (۱۴۹۲)

دوره مدرن ۱۷۵۰–اکنون

جنبش هسکالا|روشنگری یهودی
ظهور اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران
و تأسیس دولت اسرائیل (۱۹۴۸)
چالش‌های معاصر یهودیت در جهان مدرن

متون مقدس

متون مقدس یهودیت
متن زبان دوره تدوین محتوا و اهمیت
تورات عبری باستان ۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م

پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل:

انبیا (پیامبران) عبری ۹۰۰–۴۰۰ ق.م

شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند:

کتاب های دیگر عبری و آرامی ۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م

۱۱ کتاب شامل:

میشنا عبری میانه ۲۰۰ م

اولین تدوین تورات شفاهی در ۶ بخش (سدریم) شامل:

  • زراعیم (قوانین کشاورزی)
  • موعید (اعیاد)
  • نشیم (قوانین خانواده)
تلمود عبری و آرامی ۲۰۰–۵۰۰ م

اعیاد و روزهای مهم

تقویم کامل اعیاد یهودی
نام عید تاریخ (تقویم عبری) مدت اهمیت و آیین‌ها
روش هشانا ۱–۲ تیشری ۲ روز
  • سال نو یهودی[۲۴]
  • نواختن شوفار (۱۰۰ بار)
  • دعاهای خاص (تکیعا، تروعا)
یوم کیپور ۱۰ تیشری ۱ روز (۲۵ ساعت روزه)
  • روز کفاره و توبه[۲۵]
  • پنج دعای طولانی
  • ممنوعیت کامل خوردن و آشامیدن
سوکوت ۱۵–۲۱ تیشری ۷ روز
شمینی عصرت/سیمحات تورا ۲۲ تیشری ۱ روز
  • پایان چرخه سالانه تورات[۲۷]
  • رقص با طومارهای تورات
پسخ ۱۵–۲۲ نیسان ۷ روز (۸ روز در دیاسپورا)
شاووعوت ۶ سیوان ۱ روز (۲ روز در دیاسپورا)
تیشا بآو ۹ آو ۱ روز (روزه)
حنوکا ۲۵ کیسلو–۲ توت ۸ روز
  • پیروزی مکابیان
  • روشن کردن منورا
  • بازی سِوِیون و سوفگانیوت
پوریم ۱۴ آدار ۱ روز
  • نجات از توطئه هامان[۳۱]
  • خواندن استر
  • ارسال هدایا به فقرا (ماتانوت لاویونیم)

آیین‌های مهم

مناسک زندگی یهودی
آیین زمان اجرا جزئیات متون مرتبط
بریت میلا روز هشتم تولد
  • ختنه پسران توسط موهل
  • مراسم نامگذاری دختران (زِوِد هابات)
پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱۰–۱۴
بار/بات میتزوا ۱۳ سالگی (پسر)
۱۲ سالگی (دختر)
میشنا آووت ۵:۲۱
کیدوشین (یهودیت) مراسم ازدواج
  • امضای کتوبا (قباله)
  • حلقه‌گذاری تحت چوپا
  • شکستن لیوان
کیدوشین (تلمود)۲
شیوا هفت روز پس از مرگ
  • عزاداری در خانه
  • پوشیدن کریعا (پارگی لباس)
  • اجتناب از تفریحات
موعد کتان ۲۷ب

پانویس

  • شاخت، یوزف. مقدمه‌ای بر تلمود. دانشگاه شیکاگو، ۱۹۶۴.
  • هسکل، لوئیس. تاریخ یهودیت در عصر مدرن. انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۱۸.
  • اوریان، داوید. یهودیت و فرقه‌های معاصر. انتشارات هاروارد، ۲۰۰۹.
  • نوسنر، جیکوب. هلاخا: قوانین یهودی در عمل. دانشگاه ییل، ۱۹۹۵.
  • شولم، گرشوم. جنبش‌های عرفانی در یهودیت. دانشگاه پرینستون، ۱۹۴۶.
  • الیاده، میرچا. تاریخ ادیان. انتشارات دانشگاه شیکاگو، ۱۹۵۸.