→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۴

برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود

کنیسه

کنیسه مجمعی مذهبی و اجتماعی در آیین یهودیت است که به‌عنوان مکانی برای عبادت، مطالعه تورات، آموزش دینی و گردهمایی‌های جمعی یهودیان به کار می‌رفت. کنیسه در کتاب مقدس، به‌ویژه در عهد جدید، به مکانی اشاره دارد که یهودیان برای پرستش، دعا و شنیدن کلام خدا گرد هم می‌آمدند. این نهاد در شکل‌گیری هویت دینی یهودیان و همچنین در خدمت عیسی مسیح و رسولان در دوره اولیه مسیحیت نقش کلیدی داشت.

ریشه‌شناسی

واژه کنیسه از ریشه‌های عبری و یونانی مشتق شده و در زبان آرامی نیز معادل‌هایی دارد.

زبان	ریشه	تلفظ
عبری	בֵּית הַכְּנֶסֶת (بیت هکنست)	Beit HaKnesset
یونانی	συναγωγή (سوناگوگِه)	Sunagogē
آرامی	כְּנִישְׁתָּא (کنیشتا)	Knīshtā

ریشه عبری بیت هکنست به معنای خانه گردهمایی یا خانه اجتماع است و بر نقش کنیسه به‌عنوان مکانی برای تجمع یهودی تأکید دارد. واژه یونانی سوناگوگِه نیز به معنای اجتماع یا گردهمایی است و در عهد جدید برای اشاره به این نهاد به کار رفته است. معادل آرامی کنیشتا در متون آرامی متأخر، به‌ویژه در تلمود بابلی و اسناد دوره دوم معبد کاربرد داشته است.

پیشینه تاریخی

کنیسه احتمالاً در دوره اسارت بابلی (۵۸۶–۵۳۷ ق.م) به‌عنوان پاسخی به نیاز یهودیان برای حفظ هویت دینی در غیاب معبد اورشلیم شکل گرفت. گرچه عهد قدیم به صراحت از کنیسه نام نمی‌برد، اما آیاتی مانند نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸ به اجتماعات برای خواندن تورات اشاره دارند که می‌توانند نشانه‌ای از فعالیت‌های اولیه کنیسه‌مانند باشند^[۱]. در دوره عهد جدید، کنیسه‌ها در سراسر امپراتوری روم و حتی در اورشلیم به‌عنوان مراکز عبادی و اجتماعی یهودیان شناخته می‌شدند. یهودیان پراکنده در هر منطقه‌ای که تعداد کافی داشتند، کنیسه‌ای تأسیس می‌کردند.

ساختار و سازمان کنیسه

کنیسه‌ها – به‌ویژه در شهرهای بزرگ‌تر – معمولاً با مصالح مقاوم مانند سنگ ساخته می‌شدند و در صورت توان مالی جماعت، با تزئینات و اثاثیه مخصوص تجهیز می‌گردیدند. هر کنیسه شامل صندوقچه‌ای برای نگهداری طومارهای شریعت، منبری برای قرائت کلام، چراغ‌هایی برای روشنایی و جایی برای نشستن بود.

رئیس کنیسه

رئیس کنیسه مسئول مدیریت جلسات، راهنمایی در اختلافات و معرفی مهمانان بود (انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲؛ انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴)^[۲]^[۳]. او احتمالا بنا برساختار از میان مشایخ و با رأی‌گیری انتخاب می‌شد.

خادم کنیسه

خادم کنیسه وظیفه نگهداری ساختمان، اثاثیه و طومارهای مقدس را بر عهده داشت. او همچنین اعلانات مربوط به روز سبت و قرائت کلام را مدیریت می‌کرد (انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰)^[۴].

برنامه‌های کنیسه در کتاب مقدس

در عهد جدید، ساختار جلسات کنیسه یهود به‌گونه‌ای بود که شامل پرستش و تعالیم مشخصی بود که منابع کتاب مقدسی آنها را تأیید می‌کنند:

شِمَع (Shema): بخشی از تورات که با عبارت بشنو ای اسرائیل، یهوه خدای ما، خدای واحد است آغاز می‌شود (تثنیه فصل ۶ آیه ۴). این متن، که در آیین یهود جایگاه مرکزی دارد، در دعاهای صبح و شب خوانده می‌شود و یکی از متون اصلی برای تلاوت در کنیسه‌ها بود^[۵].
دعا: اگرچه متن خاصی برای دعای کنیسه در کتاب مقدس ذکر نشده، اما عیسی مسیح در مثل فریسی و باج‌گیر به دعای افراد در مکان عبادت اشاره می‌کند (انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴)، و پولس نیز به دعاهای جمعی اشاره دارد. همچنین، عیسی درباره نفاق در دعا در مکان‌های عمومی هشدار می‌دهد (انجیل به قلم متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶) که نشان می‌دهد دعا بخشی معمول از عبادت در کنیسه بود^[۶].
قرائت کتاب مقدس: در انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱، عیسی در کنیسه ناصره طومار اشعیا را می‌گیرد و از آن می‌خواند. این نشان‌دهندهٔ سنت قرائت از تورات و انبیا در کنیسه‌ها است^[۷].
موعظه و تعلیم: پس از خواندن طومار، عیسی شروع به تعلیم دادن کرد، و همین نشان می‌دهد که پس از قرائت کلام، شخصی (معمولاً یک معلم یا مهمان برجسته) به تفسیر و موعظه می‌پرداخت^[۸].

دعای برکت: در اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶، دعای برکت کاهنانه وجود دارد که در برخی موارد توسط کهانت یا بزرگان جماعت ادا می‌شد. شواهد غیرمستقیم از تلمود نشان می‌دهد این برکت در پایان جلسات کنیسه خوانده می‌شد^[۹].

پانویس

[1] نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸

[2] انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲

[3] انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴

[4] انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰

[5] تثنیه فصل ۶ آیات ۴ تا ۷

[6] انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴؛ متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶

[7] انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱

[8] انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۱

[9] اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{واژه}}
 = کنیسه =
-'''کنیسه''' مجمعی مذهبی و اجتماعی در آیین یهودیت است که به‌عنوان مکانی برای عبادت، مطالعه [[تورات]]، آموزش دینی و گردهمایی‌های جمعی [[یهودیان]] به کار می‌رفت. کنیسه در کتاب مقدس، به‌ویژه در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، به مکانی اشاره دارد که [[یهودیان]] برای پرستش، [[دعا]] و شنیدن کلام خدا گرد هم می‌آمدند. این نهاد در شکل‌گیری هویت دینی یهودیان و همچنین در خدمت [[عیسی]] [[مسیح]] و [[رسولان]] در دوره اولیه مسیحیت نقش کلیدی داشت.
+'''کنیسه''' مجمعی مذهبی و اجتماعی در آیین یهودیت است که به‌عنوان مکانی برای عبادت، مطالعه [[تورات]]، آموزش دینی و گردهمایی‌های جمعی [[یهودیان]] به کار می‌رفت. کنیسه در [[کتاب مقدس]]، به‌ویژه در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، به مکانی اشاره دارد که [[یهودیان]] برای پرستش، [[دعا]] و شنیدن کلام خدا گرد هم می‌آمدند. این نهاد در شکل‌گیری هویت دینی [[یهودیان]] و همچنین در خدمت [[عیسی]] [[مسیح]] و [[رسولان]] در دوره اولیه مسیحیت نقش کلیدی داشت.
 == ریشه‌شناسی ==
-واژه «کنیسه» از ریشه‌های عبری و یونانی مشتق شده و در زبان آرامی نیز معادل‌هایی دارد.
+واژه کنیسه از ریشه‌های عبری و یونانی مشتق شده و در زبان آرامی نیز معادل‌هایی دارد.
 <div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
@@ خط ۳۲: / خط ۳۳: @@
 </div>
-ریشه عبری «بیت هکنست» به معنای «خانه گردهمایی» یا «خانه اجتماع» است و بر نقش کنیسه به‌عنوان مکانی برای تجمع ایمانداران [[یهودیان|یهودی]] تأکید دارد. واژه یونانی «سوناگوگِه» نیز به معنای «اجتماع» یا «گردهمایی» است و در عهد جدید برای اشاره به این نهاد به کار رفته است. معادل آرامی «کنیشتا» در متون آرامی متأخر، به‌ویژه در [[تلمود]] بابلی و اسناد دوره دوم [[معبد]] کاربرد داشته است.
+ریشه عبری بیت هکنست به معنای خانه گردهمایی یا خانه اجتماع است و بر نقش کنیسه به‌عنوان مکانی برای تجمع [[یهودیان|یهودی]] تأکید دارد. واژه یونانی سوناگوگِه نیز به معنای اجتماع یا گردهمایی است و در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]] برای اشاره به این نهاد به کار رفته است. معادل آرامی کنیشتا در متون آرامی متأخر، به‌ویژه در [[تلمود]] بابلی و اسناد دوره دوم [[معبد]] کاربرد داشته است.
 == پیشینه تاریخی ==
-کنیسه احتمالاً در دوره اسارت بابلی (۵۸۶–۵۳۷ ق.م) به‌عنوان پاسخی به نیاز [[یهودیان]] برای حفظ هویت دینی در غیاب [[معبد]] [[اورشلیم]] شکل گرفت. گرچه [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] به صراحت از کنیسه نام نمی‌برد، اما آیاتی مانند [[کتاب مقدس - عهد قدیم - نحمیا - فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]] به اجتماعات برای خواندن تورات اشاره دارند که می‌توانند نشانه‌ای از فعالیت‌های اولیه کنیسه‌مانند باشند<ref>[[کتاب مقدس - عهد قدیم - نحمیا - فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]]</ref>. در دوره عهد جدید، کنیسه‌ها در سراسر امپراتوری روم و حتی در [[اورشلیم]] به‌عنوان مراکز عبادی و اجتماعی [[یهودیان]] شناخته می‌شدند. [[یهودیان]] پراکنده در هر منطقه‌ای که تعداد کافی داشتند، کنیسه‌ای تأسیس می‌کردند.
+کنیسه احتمالاً در دوره اسارت بابلی (۵۸۶–۵۳۷ ق.م) به‌عنوان پاسخی به نیاز [[یهودیان]] برای حفظ هویت دینی در غیاب [[معبد]] [[اورشلیم]] شکل گرفت. گرچه [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] به صراحت از کنیسه نام نمی‌برد، اما آیاتی مانند [[نحمیا فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]] به اجتماعات برای خواندن [[تورات]] اشاره دارند که می‌توانند نشانه‌ای از فعالیت‌های اولیه کنیسه‌مانند باشند<ref>[[ نحمیا فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]]</ref>. در دوره عهد جدید، کنیسه‌ها در سراسر امپراتوری روم و حتی در [[اورشلیم]] به‌عنوان مراکز عبادی و اجتماعی [[یهودیان]] شناخته می‌شدند. [[یهودیان]] پراکنده در هر منطقه‌ای که تعداد کافی داشتند، کنیسه‌ای تأسیس می‌کردند.
 == ساختار و سازمان کنیسه ==
@@ خط ۴۱: / خط ۴۲: @@
 === رئیس کنیسه ===
-رئیس کنیسه (به یونانی: ἀρχισυνάγωγος، آرخی‌سوناگوگوس) مسئول مدیریت جلسات، راهنمایی در اختلافات و معرفی مهمانان بود ([[کتاب مقدس - عهد جدید - مرقس - فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]؛ [[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]])<ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - مرقس - فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]</ref><ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]]</ref>. او احتمالا بنا برساختار  از میان مشایخ و با رأی‌گیری انتخاب می‌شد.
+رئیس کنیسه مسئول مدیریت جلسات، راهنمایی در اختلافات و معرفی مهمانان بود ([[انجیل به قلم مرقس فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]؛ [[انجیل به قلم لوقا فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]])<ref>[[انجیل به قلم مرقس فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]</ref><ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]]</ref>. او احتمالا بنا برساختار  از میان مشایخ و با رأی‌گیری انتخاب می‌شد.
 === خادم کنیسه ===
-خادم کنیسه (به یونانی: ὑπηρέτης، هوپرتِس) وظیفه نگهداری ساختمان، اثاثیه و طومارهای مقدس را بر عهده داشت. او همچنین اعلانات مربوط به روز سبت و قرائت کلام را مدیریت می‌کرد ([[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]])<ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]]</ref>.
+خادم کنیسه وظیفه نگهداری ساختمان، اثاثیه و طومارهای مقدس را بر عهده داشت. او همچنین اعلانات مربوط به روز [[سبت]] و قرائت کلام را مدیریت می‌کرد ([[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]])<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]]</ref>.
 == برنامه‌های کنیسه در کتاب مقدس ==
 در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، ساختار جلسات کنیسه یهود به‌گونه‌ای بود که شامل  پرستش و تعالیم مشخصی بود که منابع [[کتاب مقدس]]ی آنها را تأیید می‌کنند:
-# '''شِمَع (Shema)''': بخشی از [[تورات]] که با عبارت «بشنو ای اسرائیل، یهوه خدای ما، خدای واحد است» آغاز می‌شود ([[کتاب مقدس - عهد قدیم - تثنیه - فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیه ۴]]). این متن، که در آیین یهود جایگاه مرکزی دارد، در دعاهای صبح و شب خوانده می‌شود و یکی از متون اصلی برای تلاوت در کنیسه‌ها بود<ref>[[کتاب مقدس - عهد قدیم - تثنیه - فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیات ۴ تا ۷]]</ref>.
+# '''شِمَع (Shema)''': بخشی از [[تورات]] که با عبارت بشنو ای اسرائیل، یهوه خدای ما، خدای واحد است آغاز می‌شود ([[ تثنیه فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیه ۴]]). این متن، که در آیین یهود جایگاه مرکزی دارد، در دعاهای صبح و شب خوانده می‌شود و یکی از متون اصلی برای تلاوت در کنیسه‌ها بود<ref>[[تثنیه فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیات ۴ تا ۷]]</ref>.
-# '''دعا''': اگرچه متن خاصی برای دعای کنیسه در [[کتاب مقدس]] ذکر نشده، اما [[عیسی]] [[مسیح]] در مثل [[فریسیان|فریسی]] و باج‌گیر به دعای افراد در مکان عبادت اشاره می‌کند ([[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]])، و [[پولس]] نیز به دعاهای جمعی اشاره دارد. همچنین، [[عیسی]] درباره نفاق در دعا در مکان‌های عمومی هشدار می‌دهد ([[کتاب مقدس - عهد جدید - متی - فصل 6|انجیل به قلم متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]) که نشان می‌دهد [[دعا]] بخشی معمول از عبادت در کنیسه بود<ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]]؛ [[کتاب مقدس - عهد جدید - متی - فصل 6|متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]</ref>.
+# '''دعا''': اگرچه متن خاصی برای دعای کنیسه در [[کتاب مقدس]] ذکر نشده، اما [[عیسی]] [[مسیح]] در مثل [[فریسیان|فریسی]] و [[باج‌گیر]] به دعای افراد در مکان عبادت اشاره می‌کند ([[انجیل به قلم لوقا فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]])، و [[پولس رسول|پولس]] نیز به دعاهای جمعی اشاره دارد. همچنین، [[عیسی]] درباره نفاق در [[دعا]] در مکان‌های عمومی هشدار می‌دهد ([[انجیل به قلم متی فصل 6|انجیل به قلم متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]) که نشان می‌دهد [[دعا]] بخشی معمول از عبادت در کنیسه بود<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]]؛ [[انجیل به قلم متی فصل 6|متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]</ref>.
-# '''قرائت کتاب مقدس''': در [[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]، عیسی در کنیسه [[ناصره]] طومار [[اشعیا]] را می‌گیرد و از آن می‌خواند. این نشان‌دهندهٔ سنت قرائت از [[تورات]] و [[نبی|انبیا]] در کنیسه‌ها است<ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]</ref>.
+# '''قرائت کتاب مقدس''': در [[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]، عیسی در کنیسه [[ناصره]] طومار [[اشعیا]] را می‌گیرد و از آن می‌خواند. این نشان‌دهندهٔ سنت قرائت از [[تورات]] و [[نبی|انبیا]] در کنیسه‌ها است<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]</ref>.
-# '''موعظه و تعلیم''': پس از خواندن طومار، [[عیسی]] «شروع به تعلیم دادن کرد»، و همین نشان می‌دهد که پس از قرائت کلام، شخصی (معمولاً یک معلم یا مهمان برجسته) به تفسیر و موعظه می‌پرداخت<ref>[[کتاب مقدس - عهد جدید - لوقا - فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۱]]</ref>.
+# '''موعظه و تعلیم''': پس از خواندن طومار، [[عیسی]] شروع به تعلیم دادن کرد، و همین نشان می‌دهد که پس از قرائت کلام، شخصی (معمولاً یک معلم یا مهمان برجسته) به تفسیر و موعظه می‌پرداخت<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۱]]</ref>.
-# '''دعای برکت''': در [[کتاب مقدس - عهد قدیم - اعداد - فصل ۶|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]، دعای برکت کاهنانه وجود دارد که در برخی موارد توسط کهانت یا بزرگان جماعت ادا می‌شد. شواهد غیرمستقیم از [[تلمود]] نشان می‌دهد این برکت در پایان جلسات کنیسه خوانده می‌شد<ref>[[کتاب مقدس - عهد قدیم - اعداد - فصل ۶|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]</ref>.
+# '''دعای برکت''': در [[ اعداد فصل 6|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]، دعای برکت کاهنانه وجود دارد که در برخی موارد توسط کهانت یا بزرگان جماعت ادا می‌شد. شواهد غیرمستقیم از [[تلمود]] نشان می‌دهد این برکت در پایان جلسات کنیسه خوانده می‌شد<ref>[[اعداد فصل ۶|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]</ref>.
 == پانویس ==
 <references />
+[[رده: واژه کتاب مقدس]]