یهودیت: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[تورات]]</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[تورات]]</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری باستان</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل:<br> | پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل:<br> | ||
* [[پیدایش | * [[پیدایش|پیدایش]] (برشیت)<ref name="gen17" /><br> | ||
* [[ | * [[خروج]] (شموت)<ref>[[خروج فصل 12|خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸]]</ref><br> | ||
* [[لاویان]] (ویقرا)<ref>[[لاویان فصل 1|لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷]]</ref><br> | * [[لاویان]] (ویقرا)<ref>[[لاویان فصل 1|لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷]]</ref><br> | ||
* [[ | * [[اعداد]] (بمدبار)<ref>[[اعداد فصل 1|اعداد فصل ۱ آیات ۱–۴]]</ref><br> | ||
* [[تثنیه]] (دواریم)<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref> | * [[تثنیه]] (دواریم)<ref>[[تثنیه فصل 31|تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳]]</ref> | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">انبیا (پیامبران)</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۹۰۰–۴۰۰ ق.م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۹۰۰–۴۰۰ ق.م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند:<br> | شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند:<br> | ||
* [[ | * [[یوشع]]<ref>[[یوشع فصل 1|یوشع فصل ۱ آیات ۱–۹]]</ref><br> | ||
* [[ | * [[اشعیا]]<ref>[[اشعیا فصل 1|اشعیا فصل ۱ آیات ۱–۳۱]]</ref><br> | ||
* [[ | * [[ارمیا]]<ref>[[ارمیا فصل 1|ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۱۰]]</ref><br> | ||
* [[حزقیال]]<ref>[[حزقیال فصل 1|حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳]]</ref> | * [[حزقیال]]<ref>[[حزقیال فصل 1|حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳]]</ref> | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کتاب های دیگر</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری و | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری و آرامی</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
۱۱ کتاب شامل:<br> | ۱۱ کتاب شامل:<br> | ||
* [[مزامیر]] (تهیلیم)<ref>[[مزامیر فصل 1|مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶]]</ref><br> | * [[مزامیر]] (تهیلیم)<ref>[[مزامیر فصل 1|مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶]]</ref><br> | ||
* [[امثال سلیمان]] (میشله)<ref>[[امثال فصل 1|امثال فصل ۱ آیات ۱–۷]]</ref><br> | * [[امثال سلیمان]] (میشله)<ref>[[امثال سلیمان فصل 1|امثال فصل ۱ آیات ۱–۷]]</ref><br> | ||
* [[ایوب]] (ایوو)<ref>[[ایوب فصل 1|ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br> | * [[ایوب]] (ایوو)<ref>[[ایوب فصل 1|ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref><br> | ||
* | * ([[استر]]، [[روت]]، و غیره)<ref>[[استر فصل 1|استر فصل ۱ آیات ۱–۲۲]]</ref> | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
<tr> | <tr> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[میشنا]]</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">[[میشنا]]</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری میانه</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰ م</td> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">۲۰۰ م</td> | ||
<td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:right;"> | ||
اولین تدوین تورات شفاهی در ۶ بخش (سدریم) شامل:<br> | اولین تدوین [[تورات شفاهی]] در ۶ بخش (سدریم) شامل:<br> | ||
* | * زراعیم (قوانین کشاورزی)<br> | ||
* | * موعید (اعیاد)<br> | ||
* | * نشیم (قوانین خانواده) | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
* [[تلمود اورشلیمی]] (۴۰۰ م)<br> | * [[تلمود اورشلیمی]] (۴۰۰ م)<br> | ||
* [[تلمود بابلی]] (۵۰۰ م)<br> | * [[تلمود بابلی]] (۵۰۰ م)<br> | ||
* شامل تفسیرهای [[ | * شامل تفسیرهای گمارا بر [[میشنا]] | ||
</td> | </td> | ||
</tr> | </tr> | ||
نسخهٔ ۳ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱
برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود
یهودیت
واژه یهودیت به دین، فرهنگ و نظام اعتقادی قوم یهود اشاره دارد و از نام قبیله یهودا، یکی از اسباط دوازده‌گانه اسرائیل، گرفته شده است و دارای تاریخی غنی و نظام اعتقادی پیچیده است.
تاریخچه یهودیت
| دوره | بازه زمانی | رویدادهای کلیدی و ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| دوره کتاب مقدس | ۲۰۰۰–۵۸۶ ق.م |
ظهور ابراهیم به‌عنوان نخستین یکتاپرست[۱] |
| تبعید بابلی | ۵۸۶–۵۳۸ ق.م |
تخریب معبد اول توسط نبوکدنصر دوم[۶] |
| دوره معبد دوم | ۵۳۸ ق.م–۷۰ م |
بازگشت یهودیان و ساخت معبد دوم[۹] |
| دوره تلمودی | ۷۰–۶۰۰ م |
تخریب معبد دوم توسط رومیان (۷۰ م) |
| قرون وسطی | ۶۰۰–۱۷۵۰ م |
ظهور تفسیرهای راشی و توسفیست‌ها |
| دوره مدرن | ۱۷۵۰–اکنون |
جنبش هسکالا|روشنگری یهودی |
متون مقدس
| متن | زبان | دوره تدوین | محتوا و اهمیت |
|---|---|---|---|
| تورات | عبری باستان | ۱۳۰۰–۵۰۰ ق.م |
پنج کتاب موسی، پایه‌ترین متن یهودیت شامل: |
| انبیا (پیامبران) | عبری | ۹۰۰–۴۰۰ ق.م |
شامل ۸ کتاب تاریخی و ۱۵ کتاب پیامبران مانند: |
| کتاب های دیگر | عبری و آرامی | ۱۰۰۰–۲۰۰ ق.م |
۱۱ کتاب شامل: |
| میشنا | عبری میانه | ۲۰۰ م |
اولین تدوین تورات شفاهی در ۶ بخش (سدریم) شامل:
|
| تلمود | عبری و آرامی | ۲۰۰–۵۰۰ م |
|
فرقه‌های اصلی
| فرقه | جمعیت (تقریبی) | موضع نسبت به هلاخا | ویژگی‌های کلیدی |
|---|---|---|---|
| ارتدکس | ۱۰–۱۵٪ یهودیان جهان | پایبندی کامل | |
| محافظه‌کار | ۲۰–۲۵٪ | تفسیر انعطاف‌پذیر |
|
| اصلاح‌طلب | ۳۵–۴۰٪ | رویکرد تاریخی-انتقادی |
|
| بازسازی‌گرا | کمتر از ۵٪ | یهودیت به‌عنوان تمدن در حال تکامل |
|
| حسیدی | زیرمجموعه ارتدکس | پیروی از ربی‌های کاریزماتیک |
|
اعیاد و روزهای مهم
| نام عید | تاریخ (تقویم عبری) | مدت | اهمیت و آیین‌ها |
|---|---|---|---|
| روش هشانا | ۱–۲ تیشری | ۲ روز | |
| یوم کیپور | ۱۰ تیشری | ۱ روز (۲۵ ساعت روزه) |
|
| سوکوت | ۱۵–۲۱ تیشری | ۷ روز | |
| شمینی عصرت/سیمحات تورا | ۲۲ تیشری | ۱ روز |
|
| پسح | ۱۵–۲۲ نیسان | ۷ روز (۸ روز در دیاسپورا) | |
| شاووعوت | ۶ سیوان | ۱ روز (۲ روز در دیاسپورا) |
|
| تیشا بآو | ۹ آو | ۱ روز (روزه) | |
| حنوکا | ۲۵ کیسلو–۲ توت | ۸ روز | |
| پوریم | ۱۴ آدار | ۱ روز |
|
آیین‌های مهم
| آیین | زمان اجرا | جزئیات | متون مرتبط |
|---|---|---|---|
| بریت میلا | روز هشتم تولد |
* ختنه پسران توسط موهل |
پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱۰–۱۴ |
| بار/بات میتزوا | ۱۳ سالگی (پسر) ۱۲ سالگی (دختر) |
* خواندن تورات در کنیسه |
میشنا آووت ۵:۲۱ |
| کیدوشین | مراسم ازدواج |
* امضای کتوبا (قباله) |
کیدوشین ۲آ |
| شیوا | هفت روز پس از مرگ |
* عزاداری در خانه |
موعد کتان ۲۷ب |
پانویس
- شاخت، یوزف. مقدمه‌ای بر تلمود. دانشگاه شیکاگو، ۱۹۶۴.
- هسکل، لوئیس. تاریخ یهودیت در عصر مدرن. انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۱۸.
- اوریان، داوید. یهودیت و فرقه‌های معاصر. انتشارات هاروارد، ۲۰۰۹.
- نوسنر، جیکوب. هلاخا: قوانین یهودی در عمل. دانشگاه ییل، ۱۹۹۵.
- شولم، گرشوم. جنبش‌های عرفانی در یهودیت. دانشگاه پرینستون، ۱۹۴۶.
- الیاده، میرچا. تاریخ ادیان. انتشارات دانشگاه شیکاگو، ۱۹۵۸.
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ پیدایش فصل ۱۷ آیات ۱–۸
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ خروج فصل ۲۰ آیات ۱–۱۷
- ↑ دوم سموئیل فصل ۷ آیات ۱۲–۱۶
- ↑ اول پادشاهان فصل ۶ آیات ۱–۳۸
- ↑ دوم پادشاهان فصل ۲۵ آیات ۸–۱۲
- ↑ دوم تواریخ فصل ۳۶ آیات ۱۷–۲۰
- ↑ مزامیر فصل ۱۳۷ آیات ۱–۶
- ↑ عزرا فصل ۱ آیات ۱–۴
- ↑ انجیل به قلم متی فصل ۲۲ آیات ۱۵–۲۳
- ↑ میشنا آووت ۱:۱
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ لاویان فصل ۱ آیات ۱–۱۷
- ↑ اعداد فصل ۱ آیات ۱–۴
- ↑ تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳
- ↑ یوشع فصل ۱ آیات ۱–۹
- ↑ اشعیا فصل ۱ آیات ۱–۳۱
- ↑ ارمیا فصل ۱ آیات ۱–۱۰
- ↑ حزقیال فصل ۱ آیات ۱–۳
- ↑ مزامیر فصل ۱ آیات ۱–۶
- ↑ امثال فصل ۱ آیات ۱–۷
- ↑ ایوب فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ استر فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ خروج فصل ۳۱ آیات ۱۲–۱۷
- ↑ لاویان فصل ۲۳ آیات ۲۳–۲۵
- ↑ لاویان فصل ۱۶ آیات ۲۹–۳۴
- ↑ لاویان فصل ۲۳ آیات ۳۳–۴۳
- ↑ تثنیه فصل ۳۱ آیات ۹–۱۳
- ↑ خروج فصل ۱۲ آیات ۱–۲۸
- ↑ خروج فصل ۱۹ آیات ۱–۲۰
- ↑ مراثی فصل ۱ آیات ۱–۲۲
- ↑ استر فصل ۹ آیات ۲۰–۲۸