پرش به محتوا

آشور: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه کتاب مقدس
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''آشور''' (به [[عبری]]: אַשּׁוּר؛ به [[یونانی]]: Ἀσσυρία؛ به [[عربی]]: آشُّور) یکی از تمدن‌ها و امپراتوری‌های مهم باستانی در [[خاور نزدیک]] بود که در [[بین‌النهرین]] شمالی (عراق امروزی) قرار داشت. این منطقه در [[کتاب مقدس]] به‌عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ و گاه متخاصم با [[پادشاهی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا]] ذکر شده است.
{{واژه}}


== مختصات جغرافیایی ==
==آشور==
{{Coord|36|21|34|N|43|09|10|E|display=title|type:landmark|region:IQ|name=آشور (شهر باستانی)}}
'''آشور''' در [[کتاب مقدس]] به‌عنوان نام یک امپراتوری باستانی، شهری تاریخی، و در برخی موارد اشاره‌ای به قوم یا منطقه‌ای در شمال بین‌النهرین به کار رفته است. این واژه در نوشته های به [[زبان عبری]]، [[زبان یونانی]]، و [[زبان آرامی]] [[کتاب مقدس]] ظاهر می‌شود و نقش مهمی در تاریخ و الاهیات [[کتاب مقدس]] ایفا می‌کند.
* [https://www.google.com/maps?q=36.359444,43.152778 نمایش در گوگل‌مپس]
* [https://www.openstreetmap.org/?mlat=36.359444&mlon=43.152778 نمایش در OpenStreetMap]


== نام‌شناسی و ریشه‌شناسی ==
== ریشه‌شناسی ==
{| class="wikitable" style="width:100%"
واژه آشور از ریشه‌های سامی مشتق شده و به نام شهر، امپراتوری اشاره دارد:
|+ جدول ریشه‌شناسی تاریخی
! زبان/دوره !! نام !! ریشه‌شناسی !! توضیحات
|-
| [[اکدی]] || Aššur || از نام خدای ملی آشور || نام پایتخت و خدای اصلی آشوریان
|-
| [[عبری کتاب مقدس]] || אַשּׁוּר (آشور) || احتمالاً از ریشه سامی به‌معنی "پایدار" || اشاره به قوم یا سرزمین آشور
|-
| [[یونانی باستان]] || Ἀσσυρία (آسوریا) || وام‌گرفته از زبان‌های سامی || نام عمومی تمدن آشور
|-
| [[عربی]] || آشُّور || برگرفته از زبان‌های آرامی-سریانی || اشاره به امپراتوری تاریخی
|}


== پیشینه تاریخی ==
<div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
{| class="wikitable" style="width:100%"
  <table style="min-width:100%; border-collapse:collapse;">
|+ جدول زمانی تاریخ آشور
    <tr>
! دوره تاریخی !! سال‌ها !! رویدادهای مهم
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">زبان</th>
|-
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">ریشه</th>
| دوره آغازین || ۲۵۰۰–۲۰۲۵ ق.م || تأسیس شهر آشور به‌عنوان مرکز تجاری
    </tr>
|-
    <tr>
| پادشاهی کهن || ۲۰۲۵–۱۳۶۴ ق.م || تشکیل حکومت مستقل تحت فرمانروایی شمشی-ادد یکم
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
|-
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">אַשּׁוּר (آشّور)</td>
| امپراتوری میانه || ۱۳۶۳–۹۱۲ ق.م || گسترش تحت فرمانروایی توکولتی-نینورتای یکم
    </tr>
|-
    <tr>
| امپراتوری نو || ۹۱۱–۶۰۹ ق.م || اوج قدرت تحت فرمانروایی [[تیگلات-پیلسر سوم]]، [[سارگون دوم]] و [[آشوربانیپال]]
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">یونانی</td>
|-
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Ἀσσυρία (آسّوریا)</td>
| سقوط || ۶۱۲–۶۰۹ ق.م || نابودی توسط اتحاد [[مادها]] و [[بابلیان]]
    </tr>
|}
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">آرامی</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">אֲתוּר (آتور)</td>
    </tr>
  </table>
</div>


== در متون مقدس ==
واژه عبری אַשּׁוּר (آشّور) احتمالاً از ریشه [[زبان آکدی]] Aššūrāyu گرفته شده که به معنای شهر خدا یا مکان مقدس است، با اشاره به شهر آشور که مرکز مذهبی و سیاسی امپراتوری بود.<ref>Strong, J. (1890). ''Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible'', H804.</ref> در یونانی، Ἀσσυρία (آسّوریا) به امپراتوری آشور اشاره دارد و در آرامی אֲתוּר (آتور) معادل منطقه‌ای است که پس از سقوط امپراتوری آشور در متون بعدی به کار رفت.<ref>Liddell, H. G., & Scott, R. (1940). ''A Greek-English Lexicon'', s.v. Ἀσσυρία.</ref>
{| class="wikitable" style="width:100%"
|+ ذکر آشور در کتاب مقدس
! کتاب مقدس !! فصل:آیه !! رویداد یا روایت !! اهمیت
|-
| [[سفر پیدایش]] || ۲:۱۴ || اشاره به رود دجله (حدّوق) در بهشت || ارتباط با جغرافیای آشور
|-
| [[سفر پیدایش]] || ۱۰:۱۱ || نمرود به‌عنوان بنیان‌گذار شهرهای آشور || پیوند با شخصیت‌های اساطیری
|-
| [[دوم پادشاهان]] || ۱۵:۱۹ || پرداخت باج توسط مناحم پادشاه اسرائیل به پول آشور || نشانه قدرت نظامی آشور
|-
| [[کتاب اشعیا]] || ۱۰:۵–۱۲ || آشور به‌عنوان "عصای خشم" خداوند || نقش الهیاتی آشور در تنبیه اسرائیل
|-
| [[کتاب ناحوم]] || سراسر کتاب || پیشگویی درباره سقوط نینوا || عدالت الهی علیه ظلم آشوریان
|}


== باستان‌شناسی ==
==خدایان مهم آشوریان==
{| class="wikitable" style="width:100%"
در کنار کاربرد سیاسی و جغرافیایی، آشور نام خدای ملی آشوریان نیز بوده است. او خدای بزرگ و حامی شاهان آشوری بود و شاهان خود را نمایندهٔ آشور بر زمین می‌دانستند و همه فتوحات و تصمیم‌های سیاسی را به نام او اعلام می‌کردند.<ref>Grayson, A. K. (1991). Assyrian Royal Inscriptions: Volume I, From the Beginning to Ashur-resh-ishi I. Otto Harrassowitz Verlag.</ref>
|+ کشفیات باستان‌شناسی مرتبط با آشور
در دوره‌های بعد، آشور اغلب با انلیل (خدای بزرگ سومری و بابلی) یکی دانسته شد و به‌تدریج نقش برترین خدای پانتهئون آشوری را یافت.<ref>Parpola, S. (1997). The Assyrian Tree of Life: Tracing the Origins of Mesopotamian Culture. Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project.</ref>
! مکان کاوش !! سال‌ها !! یافته‌ها !! باستان‌شناس یا هیئت
|-
| شهر آشور (قلعه شرقات) || ۱۹۰۳–۱۹۱۴ || معبد آشور، زیگورات و دیوارهای شهر || والتر آندره (موزه برلین)
|-
| نینوا || ۱۸۴۵–۱۸۵۴ || کاخ‌های سناخریب و آشوربانیپال، کتابخانه سلطنتی || آستن هنری لایارد
|-
| نمرود (کالح) || ۱۹۴۹–۱۹۵۷ || مجسمه‌های غول‌پیکر لاماسو، کاخ نوی || مکس مالوان
|-
| دور-شروکین (خورسباد) || ۱۹۲۸–۱۹۳۵ || کاخ سارگون دوم با نقش‌برجسته‌های نظامی || ادوارد شیهرا
|}


== اهمیت مذهبی ==
علاوه بر آشور، آشوریان خدایانی مشترک با بابلی‌ها و سومری‌ها داشتند، از جمله:
* در [[یهودیت]]:<br />
آشور نماد قدرت امپریالیستی و گاه ابزار تنبیه الهی است (اشعیا ۱۰:۵). سقوط آن نیز نشانه حاکمیت یهوه بر تاریخ دانسته می‌شود (ناحوم ۱–۳).


* در [[مسیحیت]]:<br />
*ایشتار (Inanna/Ishtar): الهه باروری، جنگ و عشق.<ref>Black, J., & Green, A. (1992). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia. University of Texas Press.</ref>
در انجیل متی (۱۲:۴۱) به نینوا به‌عنوان نماد توبه اشاره می‌شود. آشوریان گاه به‌عنوان نخستین ملت غیریهودی که به خدا ایمان آوردند (کتاب یونس) مورد توجه هستند.
*شَمش (Shamash): خدای خورشید و عدالت.<ref>Black & Green, 1992</ref>
*سین (Sin): خدای ماه.<ref>Black & Green, 1992</ref>
*مردوک (Marduk): خدای مرکزی بابلی‌ها که در آشور نیز نفوذ داشت.<ref>Van De Mieroop, M. (2007). A History of the Ancient Near East, ca. 3000–323 BC. Wiley-Blackwell.</ref>


به این ترتیب، آشور هم به‌عنوان یک امپراتوری تاریخی و منطقه جغرافیایی و هم به‌عنوان خدای ملی آشوریان اهمیت داشته و نقش کلیدی در تاریخ، سیاست و باورهای شمال بین‌النهرین ایفا کرده است.


== منابع ==
== آشور در کتاب مقدس ==
۱.{{Cite book|last=Liverani|first=Mario|title=Assyria: The Imperial Mission|publisher=Eisenbrauns|year=2017|isbn=978-1-57506-980-4}}<br />
آشور در [[کتاب مقدس]] به‌عنوان یک قدرت سیاسی و نظامی برجسته در [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] ظاهر می‌شود که تأثیر عمیقی بر تاریخ [[قوم اسرائیل]] و [[یهودا]] گذاشت. این امپراتوری در شمال بین‌النهرین (منطقه امروزی شمال عراق، شمال شرق سوریه، و جنوب شرقی ترکیه) قرار داشت و شهرهای اصلی آن شامل آشور، نینوا، و نمرود بود.
۲.{{Cite book|last=Radner|first=Karen|title=Ancient Assyria: A Very Short Introduction|publisher=Oxford University Press|year=2015|isbn=978-0-19-871590-0}}<br />
۳.{{Cite journal|last=Fales|first=F. M.|title=Assyrian Royal Inscriptions: Newer Horizons|journal=State Archives of Assyria Bulletin|year=2010|volume=19|pages=1–23}}<br />
۴. {{Cite book|last=Parpola|first=Simo|title=The Standard Babylonian Epic of Gilgamesh|publisher=The Neo-Assyrian Text Corpus Project|year=1997|isbn=978-9514577604}}<br />
۵.{{Cite book|last=Grayson|first=A. K.|title=Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC|publisher=University of Toronto Press|year=1991|isbn=978-0802059657}}


=== نقش تاریخی ===
#آشور به‌عنوان یک امپراتوری قدرتمند در دوره آشوری نو (911-609 ق.م) شناخته می‌شود که به دلیل قدرت نظامی، سازمان‌یافتگی، و استراتژی‌های جنگی پیشرفته‌اش شهرت داشت.<ref>''The New Bible Dictionary'' (1996), s.v. Assyria.</ref> این امپراتوری در [[کتاب مقدس]] اغلب به‌عنوان ابزاری در دست [[خداوند]] برای اجرای قضاوت [[خداوند]] بر [[قوم اسرائیل]] و دیگر ملت‌ها توصیف شده است.<ref>[[اشعیا فصل 10|اشعیا فصل ۱۰ آیه ۵-۶]]</ref>
#فتح اسرائیل شمالی: در سال 740 ق.م، آشور تحت رهبری شلمنصر پنجم، [[سامره]]، پایتخت پادشاهی شمالی اسرائیل، را فتح کرد و [[قوم اسرائیل]] را به اسارت برد.<ref>[[دوم پادشاهان فصل 17|دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۶]]</ref>
#تهدید یهودا: سنحاریب، پادشاه آشور، در سال 701 ق.م به [[یهودا]] حمله کرد و [[حزقیا]]، پادشاه [[یهودا]]، را مجبور به پرداخت خراج نمود.<ref>[[دوم پادشاهان فصل 18|دوم پادشاهان فصل ۱۸ آیه ۱۳-۱۶]]</ref> با این حال، [[اورشلیم]] به دلیل مداخله الهی از سقوط نجات یافت.<ref>[[دوم پادشاهان فصل 19|دوم پادشاهان فصل ۱۹ آیه ۳۵]]</ref>
#نبوت‌ها علیه آشور: انبیای [[کتاب مقدس]]، مانند [[اشعیا نبی|اشعیا]] و [[ناحوم نبی|ناحوم]]، سقوط آشور و به‌ویژه شهر نینوا را پیشگویی کردند.<ref>[[ناحوم فصل 2|ناحوم فصل ۲ آیه ۸-۹]]</ref><ref>[[صفنیا فصل 2|صفنیا فصل ۲ آیه ۱۳-۱۵]]</ref> این پیشگویی‌ها در سال 612 ق.م با سقوط نینوا به دست بابلی‌ها و [[مادها]] تحقق یافت.


=== اهمیت الاهیاتی ===
در الاهیات مسیحی [[پروتستان]]، آشور به‌عنوان نمادی از قدرت‌های دنیوی به کار می‌رود که [[خداوند]] از آن‌ها برای اجرای مقاصد خود استفاده می‌کند، اما به دلیل غرور و ظلم، مورد قضاوت [[خداوند]] قرار می‌گیرند.<ref>[[اشعیا فصل 10|اشعیا فصل ۱۰ آیه ۱۲]]</ref> این مفهوم نشان‌دهنده حاکمیت [[خداوند|خدا]] بر تاریخ و ملت‌هاست. سقوط آشور به‌عنوان نشانه‌ای از تحقق وعده‌های [[خداوند]] و عدالت [[خداوند]] در نظر گرفته می‌شود.


[[رده:نواحی کتاب مقدس]]
== تاریخچه و جغرافیا ==
[[رده:باستان‌شناسی]]
امپراتوری آشور از حدود 2600 ق.م شهر آشور (قلعه شرگات امروزی) آغاز شد و به تدریج به یک امپراتوری عظیم تبدیل شد که در اوج خود (حدود 660 ق.م) از مدیترانه تا [[خلیج پارس|خلیج پارسی]] و از نیل تا قفقاز امتداد داشت. شهرهای کلیدی مانند نینوا، نمرود، و اربیل مراکز فرهنگی و سیاسی این امپراتوری بودند. آشور به دلیل شبکه‌های تجاری، نظام بوروکراتیک، و مكتبات عظیم، مانند کتابخانه آشوربانیپال در نینوا، شهرت داشت.<ref>''The Anchor Bible Dictionary'' (1992), s.v. Assyria.</ref>
[[رده:جغرافیای کتاب مقدس]]
 
[[رده:تاریخ خاورمیانه]]
== شخصیت‌های کلیدی مرتبط ==
[[رده:مکان‌های دینی]]
برخی از پادشاهان آشوری که در [[کتاب مقدس]] ذکر شده‌اند عبارتند از:
[[رده:تمدن‌های باستانی]]
*شلمنصر سوم (858-824 ق.م)<ref>[[دوم پادشاهان فصل 17|دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۳]]</ref>
*شلمنصر پنجم: فاتح سامره و مسئول تبعید [[قوم اسرائیل]].<ref>[[دوم پادشاهان فصل 17|دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۶]]</ref>
*سنحاریب: (704-681 ق.م): به یهودا حمله کرد اما [[اورشلیم]] را نتوانست فتح کند.<ref>[[دوم پادشاهان فصل 19|دوم پادشاهان فصل ۱۹ آیه ۳۵-۳۶]]</ref>
*آشوربانیپال: (669-627 ق.م): آخرین پادشاه بزرگ آشور که امپراتوری به اوج قدرت خود رسید اما پس از مرگ او رو به زوال رفت.<ref>''The New Bible Dictionary'' (1996), s.v. Ashurbanipal.</ref>
 
== پانویس ==
<references />
 
[[رده: واژه کتاب مقدس]]
[[رده:واژه نامه کتاب مقدس]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۲۴

برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود

آشور

آشور در کتاب مقدس به‌عنوان نام یک امپراتوری باستانی، شهری تاریخی، و در برخی موارد اشاره‌ای به قوم یا منطقه‌ای در شمال بین‌النهرین به کار رفته است. این واژه در نوشته های به زبان عبری، زبان یونانی، و زبان آرامی کتاب مقدس ظاهر می‌شود و نقش مهمی در تاریخ و الاهیات کتاب مقدس ایفا می‌کند.

ریشه‌شناسی

واژه آشور از ریشه‌های سامی مشتق شده و به نام شهر، امپراتوری اشاره دارد:

زبان ریشه
عبری אַשּׁוּר (آشّور)
یونانی Ἀσσυρία (آسّوریا)
آرامی אֲתוּר (آتور)

واژه عبری אַשּׁוּר (آشّور) احتمالاً از ریشه زبان آکدی Aššūrāyu گرفته شده که به معنای شهر خدا یا مکان مقدس است، با اشاره به شهر آشور که مرکز مذهبی و سیاسی امپراتوری بود.[۱] در یونانی، Ἀσσυρία (آسّوریا) به امپراتوری آشور اشاره دارد و در آرامی אֲתוּר (آتور) معادل منطقه‌ای است که پس از سقوط امپراتوری آشور در متون بعدی به کار رفت.[۲]

خدایان مهم آشوریان

در کنار کاربرد سیاسی و جغرافیایی، آشور نام خدای ملی آشوریان نیز بوده است. او خدای بزرگ و حامی شاهان آشوری بود و شاهان خود را نمایندهٔ آشور بر زمین می‌دانستند و همه فتوحات و تصمیم‌های سیاسی را به نام او اعلام می‌کردند.[۳] در دوره‌های بعد، آشور اغلب با انلیل (خدای بزرگ سومری و بابلی) یکی دانسته شد و به‌تدریج نقش برترین خدای پانتهئون آشوری را یافت.[۴]

علاوه بر آشور، آشوریان خدایانی مشترک با بابلی‌ها و سومری‌ها داشتند، از جمله:

  • ایشتار (Inanna/Ishtar): الهه باروری، جنگ و عشق.[۵]
  • شَمش (Shamash): خدای خورشید و عدالت.[۶]
  • سین (Sin): خدای ماه.[۷]
  • مردوک (Marduk): خدای مرکزی بابلی‌ها که در آشور نیز نفوذ داشت.[۸]

به این ترتیب، آشور هم به‌عنوان یک امپراتوری تاریخی و منطقه جغرافیایی و هم به‌عنوان خدای ملی آشوریان اهمیت داشته و نقش کلیدی در تاریخ، سیاست و باورهای شمال بین‌النهرین ایفا کرده است.

آشور در کتاب مقدس

آشور در کتاب مقدس به‌عنوان یک قدرت سیاسی و نظامی برجسته در عهد قدیم ظاهر می‌شود که تأثیر عمیقی بر تاریخ قوم اسرائیل و یهودا گذاشت. این امپراتوری در شمال بین‌النهرین (منطقه امروزی شمال عراق، شمال شرق سوریه، و جنوب شرقی ترکیه) قرار داشت و شهرهای اصلی آن شامل آشور، نینوا، و نمرود بود.

نقش تاریخی

  1. آشور به‌عنوان یک امپراتوری قدرتمند در دوره آشوری نو (911-609 ق.م) شناخته می‌شود که به دلیل قدرت نظامی، سازمان‌یافتگی، و استراتژی‌های جنگی پیشرفته‌اش شهرت داشت.[۹] این امپراتوری در کتاب مقدس اغلب به‌عنوان ابزاری در دست خداوند برای اجرای قضاوت خداوند بر قوم اسرائیل و دیگر ملت‌ها توصیف شده است.[۱۰]
  2. فتح اسرائیل شمالی: در سال 740 ق.م، آشور تحت رهبری شلمنصر پنجم، سامره، پایتخت پادشاهی شمالی اسرائیل، را فتح کرد و قوم اسرائیل را به اسارت برد.[۱۱]
  3. تهدید یهودا: سنحاریب، پادشاه آشور، در سال 701 ق.م به یهودا حمله کرد و حزقیا، پادشاه یهودا، را مجبور به پرداخت خراج نمود.[۱۲] با این حال، اورشلیم به دلیل مداخله الهی از سقوط نجات یافت.[۱۳]
  4. نبوت‌ها علیه آشور: انبیای کتاب مقدس، مانند اشعیا و ناحوم، سقوط آشور و به‌ویژه شهر نینوا را پیشگویی کردند.[۱۴][۱۵] این پیشگویی‌ها در سال 612 ق.م با سقوط نینوا به دست بابلی‌ها و مادها تحقق یافت.

اهمیت الاهیاتی

در الاهیات مسیحی پروتستان، آشور به‌عنوان نمادی از قدرت‌های دنیوی به کار می‌رود که خداوند از آن‌ها برای اجرای مقاصد خود استفاده می‌کند، اما به دلیل غرور و ظلم، مورد قضاوت خداوند قرار می‌گیرند.[۱۶] این مفهوم نشان‌دهنده حاکمیت خدا بر تاریخ و ملت‌هاست. سقوط آشور به‌عنوان نشانه‌ای از تحقق وعده‌های خداوند و عدالت خداوند در نظر گرفته می‌شود.

تاریخچه و جغرافیا

امپراتوری آشور از حدود 2600 ق.م شهر آشور (قلعه شرگات امروزی) آغاز شد و به تدریج به یک امپراتوری عظیم تبدیل شد که در اوج خود (حدود 660 ق.م) از مدیترانه تا خلیج پارسی و از نیل تا قفقاز امتداد داشت. شهرهای کلیدی مانند نینوا، نمرود، و اربیل مراکز فرهنگی و سیاسی این امپراتوری بودند. آشور به دلیل شبکه‌های تجاری، نظام بوروکراتیک، و مكتبات عظیم، مانند کتابخانه آشوربانیپال در نینوا، شهرت داشت.[۱۷]

شخصیت‌های کلیدی مرتبط

برخی از پادشاهان آشوری که در کتاب مقدس ذکر شده‌اند عبارتند از:

  • شلمنصر سوم (858-824 ق.م)[۱۸]
  • شلمنصر پنجم: فاتح سامره و مسئول تبعید قوم اسرائیل.[۱۹]
  • سنحاریب: (704-681 ق.م): به یهودا حمله کرد اما اورشلیم را نتوانست فتح کند.[۲۰]
  • آشوربانیپال: (669-627 ق.م): آخرین پادشاه بزرگ آشور که امپراتوری به اوج قدرت خود رسید اما پس از مرگ او رو به زوال رفت.[۲۱]

پانویس

  1. ↑ Strong, J. (1890). Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible, H804.
  2. ↑ Liddell, H. G., & Scott, R. (1940). A Greek-English Lexicon, s.v. Ἀσσυρία.
  3. ↑ Grayson, A. K. (1991). Assyrian Royal Inscriptions: Volume I, From the Beginning to Ashur-resh-ishi I. Otto Harrassowitz Verlag.
  4. ↑ Parpola, S. (1997). The Assyrian Tree of Life: Tracing the Origins of Mesopotamian Culture. Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project.
  5. ↑ Black, J., & Green, A. (1992). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia. University of Texas Press.
  6. ↑ Black & Green, 1992
  7. ↑ Black & Green, 1992
  8. ↑ Van De Mieroop, M. (2007). A History of the Ancient Near East, ca. 3000–323 BC. Wiley-Blackwell.
  9. ↑ The New Bible Dictionary (1996), s.v. Assyria.
  10. ↑ اشعیا فصل ۱۰ آیه ۵-۶
  11. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۶
  12. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۸ آیه ۱۳-۱۶
  13. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۹ آیه ۳۵
  14. ↑ ناحوم فصل ۲ آیه ۸-۹
  15. ↑ صفنیا فصل ۲ آیه ۱۳-۱۵
  16. ↑ اشعیا فصل ۱۰ آیه ۱۲
  17. ↑ The Anchor Bible Dictionary (1992), s.v. Assyria.
  18. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۳
  19. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۷ آیه ۶
  20. ↑ دوم پادشاهان فصل ۱۹ آیه ۳۵-۳۶
  21. ↑ The New Bible Dictionary (1996), s.v. Ashurbanipal.
برگرفته از «https://www.pediabible.com/index.php?title=آشور&oldid=2205»