ادونای
اَدونای
اَدونای (به عبری: אֲדֹנָי، تلفظ به فارسی: اَدونای به معنای خداوندِ من یا سرور من، یکی از القاب احترام‌آمیز عبری برای اشاره به خدا در عهد قدیم است.[۱] این عنوان در الاهیات مسیحی به عیسی مسیح و تثلیث نیز نسبت داده می‌شود. اَدونای به‌ویژه برای پرهیز از تلفظ نام مقدس یهوه (YHWH) در میان یهودیان استفاده می‌شد و در متون کتاب مقدس بیش از ۴۰۰ بار ظاهر شده است.[۲]
ریشه‌شناسی
اَدونای از ریشه عبری אָדוֹן (آدون، به معنای سرور یا ارباب) مشتق شده و با افزودن پسوند جمع احترامی -אי به صورت אֲדֹנָי (اَدونای) درآمده است.[۳] این ساختار جمع احترامی در زبان عبری برای تأکید بر عظمت و حاکمیت خدا به کار می‌رود. اَدونای معمولاً به جای نام مقدس یهوه در قرائت متون عبری استفاده می‌شد تا از تلفظ مستقیم نام خدا جلوگیری شود.[۴] در ترجمه یونانی ترجمه هفتادگان، اَدونای اغلب با واژه یونانی «Κύριος» (کیریوس، به معنای سرور) معادل‌سازی شده است.[۵]
| زبان | ریشه | تلفظ به فارسی |
|---|---|---|
| عبری | אֲדֹנָי | اَدونای |
| یونانی | Κύριος | کیریوس |
| آرامی | منبعی پیدا نشد | - |
کاربرد در عهد عتیق
اَدونای در عهد قدیم بیش از ۴۳۰ بار به کار رفته است، اغلب به جای نام مقدس یهوه یا همراه با آن.[۶][۷] این لقب بر حاکمیت مطلق خدا و رابطه شخصی او با قومش تأکید دارد. برای مثال، در پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲، ابراهیم از اَدونای برای خطاب به خدا استفاده می‌کند، که نشان‌دهنده احترام و تسلیم او به اراده الهی است. همچنین، در مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱، عبارت اَدونای به سرور من گفت به عنوان یک نبوت مسیحانی در الاهیات مسیحی تفسیر می‌شود.[۸]
دیگر مکان‌های کلیدی استفاده از اَدونای در عهد قدیم عبارتند از:
- خروج فصل ۴ آیه ۱۰ و خروج فصل ۴ آیه ۱۳، جایی که موسی با احترام خدا را خطاب می‌کند.
- یوشع فصل ۷ آیه ۸، در دعای یوشع پس از شکست در عای.
- اشعیا فصل ۶ آیه ۸، در رؤیای فراخوان اشعیا به نبوت.
- دانیال فصل ۹ آیه ۱۹، در دعای دانیال برای بخشش قوم.
- زکریا فصل ۹ آیه ۱۴، در توصیف مداخله الهی.
- اشعیا فصل ۳۷ آیه ۱۶، در دعای حزقیا.
- اعداد فصل ۶ آیه ۲۴-۲۶، در برکت کاهنان.
این استفاده‌ها نشان‌دهنده نقش اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا در موقعیت‌های دعا، پرستش و تسلیم است.
کاربرد در عهد جدید
در عهد جدید، معادل یونانی اَدونای، یعنی Κύριος (کیریوس)، به طور گسترده برای اشاره به عیسی مسیح و گاهی به خدا به کار رفته است.[۹][۱۰] این کاربرد نشان‌دهنده اعتقاد اولیه مسیحیان به الوهیت مسیح و تداوم مفهوم اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا است. برای مثال، در رومیان فصل ۱۰ آیه ۹، اعتراف به اینکه عیسی سرور است به معنای پذیرش الوهیت اوست.[۱۱]
مکان‌های کلیدی استفاده از کیریوس (معادل اَدونای) برای خدا یا عیسی در عهد جدید عبارتند از:
- انجیل به قلم متی فصل ۱۴ آیه ۲۸، جایی که پطرس عیسی را سرور خطاب می‌کند.
- انجیل به قلم یوحنا فصل ۲۰ آیه ۲۸، توما عیسی را سرور من و خدای من می‌خواند.
- اعمال فصل ۱۷ آیه ۲۴، کیریوس برای خدا به عنوان خالق.
- ۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۳ آیه ۱۶-۱۸، کیریوس برای روح‌القدس.
- رساله به رومیان فصل ۱ آیه ۷، کیریوس برای خدا پدر.
- ۱ رساله اول به قرنتیان فصل ۱ آیه ۳، کیریوس برای عیسی مسیح.
- ۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۱ آیه ۲، کیریوس برای خدا و عیسی.
- رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱، اعتراف به عیسی به عنوان سرور.
این استفاده‌ها کیریوس را به عنوان عنوانی برای اعضای تثلیث نشان می‌دهد.
معادل‌های زبانی و مسائل ترجمه
آدونای در ترجمه هفتادگان و عهد جدید، معادل یونانی «Κύριος» (کیریوس) به کار رفته که در فارسی به سرور یا خداوند ترجمه می‌شود.[۱۲]
پانویس
- ↑ پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲
- ↑ Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.
- ↑ Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.
- ↑ Brown, Francis, Samuel Rolles Driver, and Charles Augustus Briggs. The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2004, s.v. "אֲדֹנָי".
- ↑ Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.
- ↑ پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲
- ↑ مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱
- ↑ Keil, Carl Friedrich, and Franz Delitzsch. Commentary on the Old Testament, Vol. 5, Psalms. Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1980.
- ↑ رساله به رومیان فصل ۱۰ آیه ۹
- ↑ رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱
- ↑ Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.
- ↑ رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱