ادونای: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۳

برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود

اَدونای

اَدونای (به عبری: אֲדֹנָי، تلفظ به فارسی: اَدونای به معنای خداوندِ من یا سرور من، یکی از القاب احترام‌آمیز عبری برای اشاره به خدا در عهد قدیم است.^[۱] این عنوان در الاهیات مسیحی به عیسی مسیح و تثلیث نیز نسبت داده می‌شود. اَدونای به‌ویژه برای پرهیز از تلفظ نام مقدس یهوه (YHWH) در میان یهودیان استفاده می‌شد و در متون کتاب مقدس بیش از ۴۰۰ بار ظاهر شده است.^[۲]

ریشه‌شناسی

اَدونای از ریشه عبری אָדוֹן (آدون، به معنای سرور یا ارباب) مشتق شده و با افزودن پسوند جمع احترامی -אי به صورت אֲדֹנָי (اَدونای) درآمده است.^[۳] این ساختار جمع احترامی در زبان عبری برای تأکید بر عظمت و حاکمیت خدا به کار می‌رود. اَدونای معمولاً به جای نام مقدس یهوه در قرائت متون عبری استفاده می‌شد تا از تلفظ مستقیم نام خدا جلوگیری شود.^[۴] در ترجمه یونانی ترجمه هفتادگان، اَدونای اغلب با واژه یونانی «Κύριος» (کیریوس، به معنای سرور) معادل‌سازی شده است.^[۵]

زبان	ریشه	تلفظ به فارسی
عبری	אֲדֹנָי	اَدونای
یونانی	Κύριος	کیریوس
آرامی	منبعی پیدا نشد	-

کاربرد در عهد عتیق

اَدونای در عهد قدیم بیش از ۴۳۰ بار به کار رفته است، اغلب به جای نام مقدس یهوه یا همراه با آن.^[۶]^[۷] این لقب بر حاکمیت مطلق خدا و رابطه شخصی او با قومش تأکید دارد. برای مثال، در پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲، ابراهیم از اَدونای برای خطاب به خدا استفاده می‌کند، که نشان‌دهنده احترام و تسلیم او به اراده الهی است. همچنین، در مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱، عبارت اَدونای به سرور من گفت به عنوان یک نبوت مسیحانی در الاهیات مسیحی تفسیر می‌شود.^[۸]

دیگر مکان‌های کلیدی استفاده از اَدونای در عهد قدیم عبارتند از:

خروج فصل ۴ آیه ۱۰ و خروج فصل ۴ آیه ۱۳، جایی که موسی با احترام خدا را خطاب می‌کند.
یوشع فصل ۷ آیه ۸، در دعای یوشع پس از شکست در عای.
اشعیا فصل ۶ آیه ۸، در رؤیای فراخوان اشعیا به نبوت.
دانیال فصل ۹ آیه ۱۹، در دعای دانیال برای بخشش قوم.
زکریا فصل ۹ آیه ۱۴، در توصیف مداخله الهی.
اشعیا فصل ۳۷ آیه ۱۶، در دعای حزقیا.
اعداد فصل ۶ آیه ۲۴-۲۶، در برکت کاهنان.

این استفاده‌ها نشان‌دهنده نقش اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا در موقعیت‌های دعا، پرستش و تسلیم است.

کاربرد در عهد جدید

در عهد جدید، معادل یونانی اَدونای، یعنی Κύριος (کیریوس)، به طور گسترده برای اشاره به عیسی مسیح و گاهی به خدا به کار رفته است.^[۹]^[۱۰] این کاربرد نشان‌دهنده اعتقاد اولیه مسیحیان به الوهیت مسیح و تداوم مفهوم اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا است. برای مثال، در رومیان فصل ۱۰ آیه ۹، اعتراف به اینکه عیسی سرور است به معنای پذیرش الوهیت اوست.^[۱۱]

مکان‌های کلیدی استفاده از کیریوس (معادل اَدونای) برای خدا یا عیسی در عهد جدید عبارتند از:

انجیل به قلم متی فصل ۱۴ آیه ۲۸، جایی که پطرس عیسی را سرور خطاب می‌کند.
انجیل به قلم یوحنا فصل ۲۰ آیه ۲۸، توما عیسی را سرور من و خدای من می‌خواند.
اعمال فصل ۱۷ آیه ۲۴، کیریوس برای خدا به عنوان خالق.
۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۳ آیه ۱۶-۱۸، کیریوس برای روح‌القدس.
رساله به رومیان فصل ۱ آیه ۷، کیریوس برای خدا پدر.
۱ رساله اول به قرنتیان فصل ۱ آیه ۳، کیریوس برای عیسی مسیح.
۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۱ آیه ۲، کیریوس برای خدا و عیسی.
رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱، اعتراف به عیسی به عنوان سرور.

این استفاده‌ها کیریوس را به عنوان عنوانی برای اعضای تثلیث نشان می‌دهد.

معادل‌های زبانی و مسائل ترجمه

آدونای در ترجمه هفتادگان و عهد جدید، معادل یونانی «Κύριος» (کیریوس) به کار رفته که در فارسی به سرور یا خداوند ترجمه می‌شود.^[۱۲]

پانویس

↑ پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲
↑ Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.
↑ Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.
↑ Brown, Francis, Samuel Rolles Driver, and Charles Augustus Briggs. The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2004, s.v. "אֲדֹנָי".
↑ Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.
↑ پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲
↑ مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱
↑ Keil, Carl Friedrich, and Franz Delitzsch. Commentary on the Old Testament, Vol. 5, Psalms. Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1980.
↑ رساله به رومیان فصل ۱۰ آیه ۹
↑ رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱
↑ Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.
↑ رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱

[1] پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲

[2] Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.

[3] Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.

[4] Brown, Francis, Samuel Rolles Driver, and Charles Augustus Briggs. The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2004, s.v. "אֲדֹנָי".

[5] Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.

[6] پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲

[7] مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱

[8] Keil, Carl Friedrich, and Franz Delitzsch. Commentary on the Old Testament, Vol. 5, Psalms. Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1980.

[9] رساله به رومیان فصل ۱۰ آیه ۹

[10] رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱

[11] Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.

[12] رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''اَدونای''' (به عبری: אֲדֹנָי، تلفظ: Adōnāy) به معنای «خداوندِ من»، از القاب احترام آمیز عبری برای اشاره به [[خدا]] در [[عهد عتیق]] است که در الهیات مسیحی به [[عیسی مسیح]] و [[تثلیث]] نیز نسبت داده میشود. این عنوان در سه شاخهٔ اصلی مسیحیت با تفاسیر الهیاتی متمایز بهکار میرود.
+{{واژه}}
+== اَدونای ==
-== ریشه شناسی و جایگاه کتاب مقدسی ==
+'''اَدونای''' (به [[عبری]]: אֲדֹנָי، تلفظ به فارسی: اَدونای به معنای خداوندِ من یا سرور من، یکی از القاب احترام‌آمیز عبری برای اشاره به [[خداوند|خدا]] در [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] است.<ref>[[پیدایش فصل 15|پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲]]</ref> این عنوان در الاهیات مسیحی به [[عیسی]] [[مسیح]] و [[تثلیث]] نیز نسبت داده می‌شود. اَدونای به‌ویژه برای پرهیز از تلفظ نام مقدس [[یهوه]] (YHWH) در میان [[یهودیان]] استفاده می‌شد و در متون [[کتاب مقدس]] بیش از ۴۰۰ بار ظاهر شده است.<ref>Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.</ref>
-ادونای از ریشهٔ عبری «אָדוֹן» (آدون؛ سرور) مشتق شده و بهصورت جمعِ احترامی (با ضمیر «من») برای پرهیز از تلفظ نام یَهُوَه (YHWH) استفاده میشد.<ref name="TDOT">Botterweck, G. Johannes, ''Theological Dictionary of the Old Testament'', Vol. 1, Eerdmans, 1974, p. 62.</ref> این لقب در متون عبری بیش از ۴۰۰ بار ظاهر میشود (مانند پیدایش ۱۵:۲ و مزمور ۱۱۰:۱) و بر حاکمیت مطلق خدا تأکید دارد.
-== تفسیر مسیحی ==
+=== ریشه‌شناسی ===
-مسیحیان ادونای را پیشگویی از الوهیت مسیح میدانند. در [[عهد جدید]]، عنوان یونانی «Κύριος» (کیریوس) معادل ادونای بهکار رفته و بهصراحت به عیسی نسبت داده میشود (رومیان ۱۰:۹؛ فیلیپیان ۲:۱۱).<ref name="BDAG">Danker, Frederick, ''A Greek-English Lexicon of the New Testament'', University of Chicago Press, 2000, p. 577.</ref>
-=== دیدگاه کاتولیک ===
+اَدونای از ریشه عبری אָדוֹן (آدون، به معنای سرور یا ارباب) مشتق شده و با افزودن پسوند جمع احترامی -אי به صورت אֲדֹנָי (اَدونای) درآمده است.<ref>Botterweck, G. Johannes. Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1. Eerdmans, 1974, p. 62.</ref> این ساختار جمع احترامی در زبان عبری برای تأکید بر عظمت و حاکمیت [[خداوند|خدا]] به کار می‌رود. اَدونای معمولاً به جای نام مقدس [[یهوه]] در قرائت متون عبری استفاده می‌شد تا از تلفظ مستقیم نام [[یهوه|خدا]] جلوگیری شود.<ref>Brown, Francis, Samuel Rolles Driver, and Charles Augustus Briggs. The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2004, s.v. "אֲדֹנָי".</ref> در ترجمه یونانی [[ترجمه هفتادگان]]، اَدونای اغلب با واژه یونانی «Κύριος» (کیریوس، به معنای سرور) معادل‌سازی شده است.<ref>Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.</ref>
-کلیسای کاتولیک ادونای را در چارچوب [[تجسد]] و تثلیث تفسیر میکند. براساس ''[[تعالیم کلیسای کاتولیک]]'' (بخش ۴۴۶)، عنوان «سرور» (Adonai) برای عیسی، الوهیت او و تسلطش بر تمام آفرینش را تأیید می نماید. در [[قداس]]، این لقب هنگام خواندن بخشهایی از [[مزامیر]] که به مسیح اشاره دارند، تکرار میشود.<ref name="CCC446">''Catechism of the Catholic Church'', 2nd Ed., Libreria Editrice Vaticana, 1997.</ref>
-=== دیدگاه ارتدوکس شرقی ===
+<div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
-در الهیات ارتدوکس، ادونای به مثابهٔ تجلی «انرژیهای ناشدهٔ الهی» درک میشود که انسان را به سوی [[تئوسیس]] (خداشدگی) هدایت میکند.<ref name="Lossky">Lossky, Vladimir, ''The Mystical Theology of the Eastern Church'', St Vladimir’s Seminary Press, 1976, p. 87.</ref> در [[لیتورژی جام مقدس]] ارتدوکس، این واژه در دعاهای مربوط به فراخوانی روح القدس ([[اپیکلسیس]]) استفاده میگردد.<ref name="Ware">Ware, Timothy, ''The Orthodox Church'', Penguin Books, 1993, p. 209.</ref>
+  <table style="min-width:100%; border-collapse:collapse;">
+    <tr>
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">زبان</th>
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">ریشه</th>
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">تلفظ به فارسی</th>
+    </tr>
+    <tr>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">אֲדֹנָי</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">اَدونای</td>
+    </tr>
+    <tr>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">یونانی</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Κύριος</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">کیریوس</td>
+    </tr>
+    <tr>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">آرامی</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">منبعی پیدا نشد</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">-</td>
+    </tr>
+  </table>
+</div>
-=== دیدگاه پروتستان ===
+=== کاربرد در عهد عتیق ===
-پروتستانها بر نقش ادونای در تأیید حاکمیت مسیح بر کلیسا و زندگی فردی تأکید دارند. مارتین لوتر در تفسیر مزمور ۱۱۰، ادونای را نشانهٔ برتری مسیح بر تمام قدرتهای زمینی و روحانی میداند.<ref name="LW">''Luther’s Works'', Vol. 13, Concordia Publishing House, 1956, p. 321.</ref> در الهیات کالوینی، این عنوان به عنابۀ بیان کنندهٔ حاکمیت مطلق خدا در [[برگزیدگی]] به کار میرود.<ref name="Calvin">Calvin, John, ''Institutes of the Christian Religion'', Book 2, Chapter 15.</ref>
-== تفاوتهای فرقهای ==
+اَدونای در [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] بیش از ۴۳۰ بار به کار رفته است، اغلب به جای نام مقدس [[یهوه]] یا همراه با آن.<ref>[[پیدایش فصل 15|پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲]]</ref><ref>[[مزامیر فصل 110|مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱]]</ref> این لقب بر حاکمیت مطلق خدا و رابطه شخصی او با قومش تأکید دارد. برای مثال، در [[پیدایش فصل 15|پیدایش فصل ۱۵ آیه ۲]]، ابراهیم از اَدونای برای خطاب به خدا استفاده می‌کند، که نشان‌دهنده احترام و تسلیم او به اراده الهی است. همچنین، در [[مزامیر فصل 110|مزامیر فصل ۱۱۰ آیه ۱]]، عبارت اَدونای به سرور من گفت به عنوان یک نبوت مسیحانی در الاهیات مسیحی تفسیر می‌شود.<ref>Keil, Carl Friedrich, and Franz Delitzsch. Commentary on the Old Testament, Vol. 5, Psalms. Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1980.</ref>
-کاتولیک: ادونای در بافت [[تثلیث]] و وحدت کلیسا تفسیر میشود.
+دیگر مکان‌های کلیدی استفاده از اَدونای در عهد قدیم عبارتند از:
+* [[خروج فصل 4|خروج فصل ۴ آیه ۱۰]] و [[خروج فصل 4|خروج فصل ۴ آیه ۱۳]]، جایی که [[موسی]] با احترام خدا را خطاب می‌کند.
+* [[یوشع فصل 7|یوشع فصل ۷ آیه ۸]]، در دعای [[یوشع نبی|یوشع]] پس از شکست در عای.
+* [[اشعیا فصل 6|اشعیا فصل ۶ آیه ۸]]، در رؤیای فراخوان [[اشعیا نبی|اشعیا]] به نبوت.
+* [[دانیال فصل 9|دانیال فصل ۹ آیه ۱۹]]، در دعای [[دانیال نبی|دانیال]] برای بخشش قوم.
+* [[زکریا فصل 9|زکریا فصل ۹ آیه ۱۴]]، در توصیف مداخله الهی.
+* [[اشعیا فصل 37|اشعیا فصل ۳۷ آیه ۱۶]]، در دعای حزقیا.
+* [[اعداد فصل 6|اعداد فصل ۶ آیه ۲۴-۲۶]]، در برکت [[کاهن|کاهنان]].
-ارتدوکس: این عنوان با محوریت اسرارآمیز بودن حضور الهی (مثل تئوسیس) مرتبط است.
+این استفاده‌ها نشان‌دهنده نقش اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا در موقعیت‌های دعا، پرستش و تسلیم است.
-پروتستان: بیشتر بر رابطهٔ شخصی با مسیح بهعنوان «سرور» تأکید دارد.
+=== کاربرد در عهد جدید ===
-== جستارهای وابسته ==
+در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، معادل یونانی اَدونای، یعنی Κύριος (کیریوس)، به طور گسترده برای اشاره به [[عیسی]] [[مسیح]] و گاهی به [[خداوند|خدا]] به کار رفته است.<ref>[[رساله به رومیان فصل 10|رساله به رومیان فصل ۱۰ آیه ۹]]</ref><ref>[[رساله به فیلیپیان فصل 2|رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱]]</ref> این کاربرد نشان‌دهنده اعتقاد اولیه مسیحیان به الوهیت [[مسیح]] و تداوم مفهوم اَدونای به عنوان عنوانی برای خدا است. برای مثال، در [[رساله به رومیان فصل 10|رومیان فصل ۱۰ آیه ۹]]، اعتراف به اینکه [[عیسی]] سرور است به معنای پذیرش الوهیت اوست.<ref>Danker, Frederick. A Greek-English Lexicon of the New Testament. University of Chicago Press, 2000, p. 577.</ref>
-[[یَهُوَه]]
+مکان‌های کلیدی استفاده از کیریوس (معادل اَدونای) برای [[خداوند|خدا]] یا [[عیسی]] در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]] عبارتند از:
+* [[انجیل به قلم متی فصل 14|انجیل به قلم متی فصل ۱۴ آیه ۲۸]]، جایی که [[پطرس]] [[عیسی]] را سرور خطاب می‌کند.
+* [[انجیل به قلم یوحنا فصل 20|انجیل به قلم یوحنا فصل ۲۰ آیه ۲۸]]، [[توما]] [[عیسی]] را سرور من و خدای من می‌خواند.
+* [[اعمال فصل 17|اعمال فصل ۱۷ آیه ۲۴]]، کیریوس برای خدا به عنوان خالق.
+* [[رساله دوم به قرنتیان فصل 3|۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۳ آیه ۱۶-۱۸]]، کیریوس برای [[روح‌القدس]].
+* [[رساله به رومیان فصل 1|رساله به رومیان فصل ۱ آیه ۷]]، کیریوس برای [[خداوند|خدا]] [[پدر]].
+* [[رساله اول به قرنتیان فصل 1|۱ رساله اول به قرنتیان فصل ۱ آیه ۳]]، کیریوس برای [[عیسی]] [[مسیح]].
+* [[رساله دوم به قرنتیان فصل 1|۲ رساله دوم به قرنتیان فصل ۱ آیه ۲]]، کیریوس برای [[خداوند|خدا]] و [[عیسی]].
+* [[رساله به فیلیپیان فصل 2|رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱]]، اعتراف به [[عیسی]] به عنوان سرور.
-[[کیریوس]]
+این استفاده‌ها کیریوس را به عنوان عنوانی برای اعضای [[تثلیث]] نشان می‌دهد.
-[[نامهای خدا در مسیحیت]]
+=== معادل‌های زبانی و مسائل ترجمه ===
-== منابع ==
+آدونای در [[ترجمه هفتادگان]] و [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، معادل یونانی «Κύριος» (کیریوس) به کار رفته که در فارسی به سرور یا خداوند ترجمه می‌شود.<ref>[[رساله به فیلیپیان فصل 2|رساله به فیلیپیان فصل ۲ آیه ۱۱]]</ref>
-{{پانویس}}
+=== پانویس ===
+<references />
+[[رده:واژه کتاب مقدس]]
+[[رده:واژه نامه کتاب مقدس]]