برتولما: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۲ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰

برای بهبود صفحه، در قسمت بحث پیشنهادات خود را با منبع معتبر مطرح کنید تا بررسی و اعمال شود

برتولما

برتولما یکی از دوازده شاگردان عیسی مسیح است که در عهد جدید کتاب مقدس ذکر شده است. نام او در فهرست شاگردان در روایت راویان انجیل- متی، مرقس، لوقا و اعمال آمده است. او اغلب با نتنائیل، شخصیتی که در انجیل به قلم یوحنا معرفی شده، یکسان دانسته می‌شود، هرچند این شناسایی قطعی نیست.

ریشه‌شناسی

نام برتولما از آرامی گرفته شده و به معنای پسر تولمای است. این نام ترکیبی از دو بخش آرامی بار (به معنای پسر) و تولمای (نامی شخصی یا احتمالاً به معنای کشاورز یا کسی که زمین شخم می‌زند) است. در زبان یونانی، این نام به صورت «Βαρθολομαῖος» (بارثولومایوس) ظاهر می‌شود.

زبان	ریشه	تلفظ به فارسی
عبری	-	-
یونانی	Βαρθολομαῖος	بارثولومایوس
آرامی	בר תלמי (بار تولمای)	برتولما

کاربرد در کتاب مقدس

برتولما در فهرست شاگردان در انجیل به روایت - متی، مرقس، لوقا و کتاب اعمال ذکر شده است.^[۱]^[۲]^[۳]^[۴] او معمولاً پس از فیلیپس در این فهرست‌ها نام برده می‌شود، که احتمالاً به ارتباط نزدیک او با فیلیپس اشاره دارد. در انجیل به قلم یوحنا، برتولما به عنوان شخصیتی معرفی می‌شود که توسط فیلیپس به عیسی معرفی شد و عیسی او را اسرائیلی واقعی که در او فریبی نیست توصیف کرد.^[۵] به دلیل این ارتباط و غیبت نام برتولما در انجیل به قلم یوحنا، برخی محققان معتقدند نتنائیل همان برتولما است.

بر اساس روایات سنتی

بر اساس روایات سنتی، او به مناطق مختلفی از جمله هند، ارمنستان و بین‌النهرین سفر کرد و در نهایت به شهادت رسید.

برخی منابع اولیه مسیحی، مانند نوشته‌های اوزبیوس قیصری، گزارش کرده‌اند که برتولما نسخه‌ای از انجیل به قلم متی را به زبان عبری در هند باقی گذاشت.^[۶]

در سنت ارمنی، برتولما به همراه تدای رسول به عنوان یکی از بنیان‌گذاران کلیسای ارمنستان شناخته می‌شود و شهادتش از طریق پوست‌کندن گزارش شده است.^[۷]^[۸]

پانویس

↑ انجیل به قلم متی فصل ۱۰ آیه ۳
↑ انجیل به قلم مرقس فصل ۳ آیه ۱۸
↑ انجیل به قلم لوقا فصل ۶ آیه ۱۴
↑ اعمال فصل ۱ آیه ۱۳
↑ انجیل به قلم یوحنا فصل ۱ آیه ۴۷
↑ اوزبیوس قیصری، تاریخ کلیسایی، جلد ۵، فصل ۱۰، ترجمه و انتشار توسط Penguin Classics، ۱۹۸۹.
↑ Armenian Church of Sydney، St Thaddeus and St Bartholomew.
↑ Encyclopaedia Britannica، مدخل «Saint Bartholomew»، ۲۰۱۵.

[mattherw-1] انجیل به قلم متی فصل ۱۰ آیه ۳

[2] انجیل به قلم مرقس فصل ۳ آیه ۱۸

[3] انجیل به قلم لوقا فصل ۶ آیه ۱۴

[4] اعمال فصل ۱ آیه ۱۳

[5] انجیل به قلم یوحنا فصل ۱ آیه ۴۷

[Eusebius-6] اوزبیوس قیصری، تاریخ کلیسایی، جلد ۵، فصل ۱۰، ترجمه و انتشار توسط Penguin Classics، ۱۹۸۹.

[ArmenianChurch-7] Armenian Church of Sydney، St Thaddeus and St Bartholomew.

[Britannica-8] Encyclopaedia Britannica، مدخل «Saint Bartholomew»، ۲۰۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{واژه}}
 == برتولما ==
-'''برتولما''' (به [[زبان یونانی|یونانی]]: Βαρθολομαῖος) یکی از [[دوازده حواریون|حواریون دوازده‌گانه]] [[عیسی مسیح]] است که در [[عهد جدید]] به عنوان یکی از شاگردان نزدیک او ذکر شده‌است. نام او در فهرست رسولان در [[انجیل متی]]، [[انجیل مرقس]]، و [[انجیل لوقا]] آمده‌است ({{Harvard citation no brackets|Brown|1997|p=45}}). برتولما در سنت‌های مسیحی به‌ویژه در کلیسای شرق و غرب مورد احترام است و به عنوان شهید و مبشر در مناطق مختلف جهان شناخته می‌شود.
+'''برتولما''' یکی از دوازده [[شاگردان]] [[عیسی]] [[مسیح]] است که در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]] [[کتاب مقدس]] ذکر شده است. نام او در فهرست [[شاگردان]] در روایت راویان انجیل- متی، مرقس، لوقا و اعمال آمده است. او اغلب با نتنائیل، شخصیتی که در [[انجیل به قلم یوحنا]] معرفی شده، یکسان دانسته می‌شود، هرچند این شناسایی قطعی نیست.
-== ریشه‌شناسی و نام‌شناسی ==
-نام "برتولما" ریشه در زبان [[آرامی]] دارد و به معنای "پسر تلمی" (پسر شخم‌زن) است. در برخی منابع، او با [[ناتانائیل]] که در [[انجیل یوحنا]] ذکر شده، یکی دانسته می‌شود ({{Harvard citation no brackets|Freedman|2000|p=178}}).
-{| class="wikitable"
-|+ تحلیل ریشه‌شناسی نام "برتولما" در منابع مختلف
-|-
-! زبان !! نگارش !! ریشه !! معنا !! شواهد !! منبع
-|-
-| [[آرامی]] || בַּר תַּלְמַי (بار تلمی) || ترکیب "بار" (پسر) + "تلمی" (شخم‌زن) || پسر شخم‌زن || منابع عهد جدید || {{Harvard citation no brackets|Freedman|2000|p=179}}
-|-
-| [[یونانی]] || Βαρθολομαῖος (بارتولومایوس) || ترجمهٔ یونانی نام آرامی || پسر تلمی || اناجیل || {{Harvard citation no brackets|Brown|1997|p=46}}
-|}
-== زندگینامه تحلیلی ==
-برتولما در [[جلیل]] متولد شد و احتمالاً از خانواده‌ای کشاورز بود. او پیش از پیوستن به عیسی، احتمالاً در کنار [[فیلیپ رسول|فیلیپ]] فعالیت می‌کرد ({{Harvard citation no brackets|Ehrman|2012|p=112}}).
-{| class="wikitable" style="text-align: right; width: 100%;"
-|+ خانوادهٔ برتولما
-|-
-! نسبت
-! نام
-! توضیحات
-! آیهٔ مربوط
-|-
-| پدر || تلمی || کشاورز در جلیل || —
-|-
-| مادر || نامشخص || —
-|}
-== تحلیل تبارشناسی ==
+== ریشه‌شناسی ==
-بر اساس سنت‌های مسیحی، برتولما از نسل [[لاوی (پسر یعقوب)|لاوی]] بود و ارتباطی با خاندان کشاورزان جلیل داشت. این تبار در تبلیغ مسیحیت در مناطق مختلف از جمله [[ارمنستان]] تأثیرگذار بود ({{Harvard citation no brackets|Hovorun|2015|p=89}}).
+نام برتولما از [[زبان آرامی|آرامی]] گرفته شده و به معنای پسر تولمای است. این نام ترکیبی از دو بخش آرامی بار (به معنای پسر) و تولمای (نامی شخصی یا احتمالاً به معنای کشاورز یا کسی که زمین شخم می‌زند) است. در [[زبان یونانی]]، این نام به صورت «Βαρθολομαῖος» (بارثولومایوس) ظاهر می‌شود.
-== مراحل زندگی ==
+<div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
-{| class="wikitable"
+  <table style="min-width:100%; border-collapse:collapse;">
-|+ جدول زمانی زندگی برتولما
+    <tr>
-|-
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">زبان</th>
-! دوره !! مدت !! رویدادهای کلیدی !! مکان !! منابع
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">ریشه</th>
-|-
+      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">تلفظ به فارسی</th>
-| اوایل زندگی || حدود ۱۰–۳۰ م || تولد و زندگی در جلیل || جلیل || {{Harvard citation no brackets|Ehrman|2012|p=113}}
+    </tr>
-|-
+    <tr>
-| دوره رسولی || ۳۰–۳۳ م || همراهی با عیسی و تبلیغ انجیل || فلسطین || {{Harvard citation no brackets|Brown|1997|p=48}}
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
-|-
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">-</td>
-| پس از عیسی || ۳۳–۶۰ م (تقریبی) || تبلیغ در ارمنستان و شهادت || ارمنستان || {{Harvard citation no brackets|Hovorun|2015|p=90}}
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">-</td>
-|}
+    </tr>
+    <tr>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">یونانی</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Βαρθολομαῖος</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">بارثولومایوس</td>
+    </tr>
+    <tr>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">آرامی</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">בר תלמי (بار تولمای)</td>
+      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">برتولما</td>
+    </tr>
+  </table>
+</div>
-== الهیات مسیحی ==
+== کاربرد در کتاب مقدس ==
-برتولما در سنت‌های مختلف مسیحی به عنوان مبشر و شهید شناخته می‌شود.
+برتولما در فهرست شاگردان در انجیل به روایت - متی، مرقس، لوقا و کتاب اعمال ذکر شده است.<ref name="mattherw">[[انجیل به قلم متی فصل 10|انجیل به قلم متی فصل ۱۰ آیه ۳]]</ref><ref>[[انجیل به قلم مرقس فصل 3|انجیل به قلم مرقس فصل ۳ آیه ۱۸]]</ref><ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 6|انجیل به قلم لوقا فصل ۶ آیه ۱۴]]</ref><ref>[[اعمال فصل 1|اعمال فصل ۱ آیه ۱۳]]</ref> او معمولاً پس از [[فیلیپس رسول|فیلیپس]] در این فهرست‌ها نام برده می‌شود، که احتمالاً به ارتباط نزدیک او با [[فیلیپس رسول|فیلیپس]] اشاره دارد. در [[انجیل به قلم یوحنا]]، برتولما به عنوان شخصیتی معرفی می‌شود که توسط [[فیلیپس رسول|فیلیپس]] به [[عیسی]] معرفی شد و [[عیسی]] او را اسرائیلی واقعی که در او فریبی نیست توصیف کرد.<ref>[[انجیل به قلم یوحنا فصل 1|انجیل به قلم یوحنا فصل ۱ آیه ۴۷]]</ref> به دلیل این ارتباط و غیبت نام برتولما در انجیل به قلم یوحنا، برخی محققان معتقدند نتنائیل همان برتولما است.
-{| class="wikitable"
+== بر اساس روایات سنتی ==
-|+ مقایسه دیدگاه‌های مسیحی درباره برتولما
+بر اساس روایات سنتی، او به مناطق مختلفی از جمله [[هند]]، [[ارمنستان]] و [[بین‌النهرین]] سفر کرد و در نهایت به شهادت رسید.
-|-
-! سنت !! نقش شخصیت !! نمادشناسی !! متون کلیدی !! منبع
-|-
-| [[کاتولیک]] || شهید و مبشر || چاقو (نماد شهادت) || اعمال رسولان || {{Harvard citation no brackets|McBrien|1995|p=230}}
-|-
-| [[ارتدکس شرقی]] || قدیس و روشن‌گر || طومار انجیل || سنت ارمنی || {{Harvard citation no brackets|Hovorun|2015|p=91}}
-|-
-| [[پروتستانتیسم]] || رسول اولیه || — || اناجیل || {{Harvard citation no brackets|Freedman|2000|p=180}}
-|}
-== تأثیرات فرهنگی ==
+برخی منابع اولیه مسیحی، مانند نوشته‌های [[اوزبیوس قیصری]]، گزارش کرده‌اند که برتولما نسخه‌ای از [[انجیل به قلم متی]] را به [[زبان عبری]] در هند باقی گذاشت.<ref name="Eusebius">اوزبیوس قیصری، ''تاریخ کلیسایی''، جلد ۵، فصل ۱۰، ترجمه و انتشار توسط Penguin Classics، ۱۹۸۹.</ref>
-برتولما در هنر مسیحی اغلب با چاقو (نماد شهادت) به تصویر کشیده می‌شود. کلیساهای متعددی در اروپا و ارمنستان به نام او ساخته شده‌اند ({{Harvard citation no brackets|McBrien|1995|p=231}}).
-== منابع ==
+در سنت ارمنی، برتولما به همراه [[تدای رسول]] به عنوان یکی از بنیان‌گذاران کلیسای ارمنستان شناخته می‌شود و شهادتش از طریق پوست‌کندن گزارش شده است.<ref name="ArmenianChurch">Armenian Church of Sydney، ''St Thaddeus and St Bartholomew''.</ref><ref name="Britannica">''Encyclopaedia Britannica''، مدخل «Saint Bartholomew»، ۲۰۱۵.</ref>
-=== کتاب‌شناسی ===
+== پانویس==
-۱. {{Cite book|last=Brown|first=Raymond E.|title=An Introduction to the New Testament|publisher=Doubleday|year=1997|isbn=978-0385247672}}
-۲. {{Cite book|last=Ehrman|first=Bart D.|title=Did Jesus Exist?: The Historical Argument for Jesus of Nazareth|publisher=HarperOne|year=2012|isbn=978-0062206442}}
-۳. {{Cite book|last=Freedman|first=David Noel|title=Eerdmans Dictionary of the Bible|publisher=Eerdmans|year=2000|isbn=978-0802824004}}
-۴. {{Cite book|last=Hovorun|first=Cyril|title=Scaffolds of the Church|publisher=James Clarke & Co|year=2015|isbn=978-0227175762}}
-۵. {{Cite book|last=McBrien|first=Richard P.|title=The HarperCollins Encyclopedia of Catholicism|publisher=HarperOne|year=1995|isbn=978-0060653385}}
-== پیوندهای داخلی ==
+[[رده:واژه کتاب مقدس]]
-* [[دوازده حواریون]]
+[[رده:واژه‌ نامه کتاب مقدس]]
-* [[انجیل متی]]
-* [[ارمنستان]]
-* [[شهدای مسیحی]]