ابراهیم
ابراهیم
ابراهیم (אַבְרָהָם) به عنوان چهره‌ای محوری در سفر پیدایش
۱. ریشه‌شناسی تطبیقی
| زبان | نگارش | تلفظ (IPA) | معنی تحت‌اللفظی | تحول معنایی | شواهد متنی | دوره تاریخی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| اکدی باستان | Abi-rām | /a.bi.'raːm/ | "پدر بلندمرتبه" | نامی با بار اجتماعی | کتیبه‌های ماری (ARM 26) | ۲۰۰۰-۱۵۰۰ ق.م. |
| عبری کتاب مقدسی | אַבְרָם | /av.'ram/ | "پدر والا" | نام پیش از عهد | پیدایش ۱۱:۲۶ | ۱۰۰۰-۵۸۶ ق.م. |
| عبری | אַבְרָהָם | /av.ra.'ham/ | "پدر امت‌های بسیار" | تحول الهیاتی | پیدایش ۱۷:۵ | پس از ۵۸۶ ق.م. |
| یونانی کوینه | Ἀβραάμ | /ab.ra.'am/ | صورت هلنیستی | انتقال فرهنگی | سبعینیه (LXX) | ۳۰۰ ق.م. |
| لاتین کلیسایی | Abraham | /a.bra.'ham/ | صورت لاتینی | استفاده در ولگاته | لوقا ۱:۷۳ | قرن ۴ م. |
| عربی | إبراهيم | /ʔib.raː.'hiːm/ | صورت عربی شده | ورود به اسلام | قرآن ۲:۱۲۴ | قرن ۷ م. |
| فارسی | ابراهیم | /ebrɒː.'hiːm/ | وام‌واژه عربی | استفاده در ترجمه‌ها | ترجمه قدیم | قرن ۱۰ م. |
۲. تحلیل زبان‌شناسی تاریخی
۲.۱ تحول آوایی:
- سیر تحول اکدی → عبری:
- تغییر واکه‌ای: /aː/ → /a/ (راه‌بند → رَبَنْ)
- افزایش هاء پایانی: /m/ → /ham/ (أبرام → أبراهام)
- تأثیر آرامی بر تلفظ عبری:
- نرم‌شدگی همخوان‌ها
۲.۲ تحول معنایی:
- از مفهوم اجتماعی به الهیاتی:
- معنای اولیه: "پدر بلندمرتبه" (مقام اجتماعی)
- معنای ثانویه: "پدر امت‌های بسیار" (وعده الهی)
- تأثیر عهد ابراهیمی بر دگرگونی دلالت‌ها
۳. روایت‌شناسی سفر پیدایش
۳.۱ ساختار ادبی چرخه ابراهیمی (پیدایش ۱۲-۲۵):
- وعده‌های سه‌گانه الهی:
- برکت: "و تو برکت خواهی بود" (پیدایش ۱۲:۲)
- نسل: "ذریت تو مانند ستارگان آسمان خواهد بود" (پیدایش ۱۵:۵)
- زمین: "این زمین را به ذریت تو خواهم داد" (پیدایش ۱۵:۱۸)
- آزمون‌های ایمانی:
- ترک اور کلدان (پیدایش ۱۲:۱)
- جدایی از لوط (پیدایش ۱۳:۸-۹)
- ذبح اسحاق (پیدایش ۲۲:۱-۱۹)
۳.۲ تحلیل منابع انتقادی:
- منبع یهویستی (J):
- ویژگی‌ها: استفاده از نام یهوه (پیدایش ۱۵:۷)، روایتی زنده و شخصی
- بخش‌های اصلی: بیشتر روایات ابراهیم
- منبع کاهنی (P):
۴. الهیات ابراهیمی
۴.۱ مفهوم عهد:
- نشانه‌های عهد:
- ختنه به عنوان علامت جسمانی (پیدایش ۱۷:۱۰-۱۴)
- تغییر نام از "أبرام" به "أبراهام" (پیدایش ۱۷:۵)
۴.۲ الگوی ایمان:
- تعریف کتاب مقدسی: "به یهوه ایمان آورد و این برای او عدل شمرده شد" (پیدایش ۱۵:۶)
- تفسیر پولسی: "ایمان ابراهیم ... برای عدالت شمرده شد" (رومیان ۴:۱-۲۵)
۵. بررسی تاریخی و باستان‌شناختی
۵.۱ بستر تاریخی (دوره میان‌سامی):
- شواهد باستان‌شناختی از اور:
- زیگورات اور (کشف شده توسط لئونارد وولی در ۱۹۲۰-۳۰)
- لوح‌های اقتصادی دوره اور سوم (۲۰۲۰ ق.م.)
- مسیر کوچ:
- از اور به حران (پیدایش ۱۱:۳۱)
- از حران به کنعان (پیدایش ۱۲:۴-۵)
۵.۲ نظریه‌های آکادمیک:
| نظریه | مدافعان اصلی | شواهد کتاب مقدسی | نقدها | منبع |
|---|---|---|---|---|
| فرضیه پدرسالاران | ویلیام آلبرایت | نام‌های مشابه در متون اکدی | کمبود شواهد باستان‌شناختی | [۱] |
| روایت متأخر | توماس تامپسون | تفاوت سبک‌های ادبی | نادیده گرفتن سنت شفاهی | [۲] |
۶. تأثیر بر الهیات مسیحی
۶.۱ در عهد جدید:
- نسبنامه عیسی: "کتاب نسب عیسی مسیح ... پسر ابراهیم" (متی ۱:۱-۱۷)
- الگوی ایمان: "به ایمان ... ابراهیم چون خوانده شد، اطاعت کرد" (عبرانیان ۱۱:۸-۱۹)
۶.۲ در الهیات نظام‌مند:
- مفهوم فیض در مقابل اعمال
- بنیان الهیات عهد
منابع
متون اولیه
- Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS), Deutsche Bibelgesellschaft, 1997. ISBN 978-3-438-05222-9
- Novum Testamentum Graece (NA28), Deutsche Bibelgesellschaft, 2012. ISBN 978-3-438-05160-4
تفاسیر معتبر
- بروس والتکه (2001) الهیات عهد عتیق. انتشارات IVP. ISBN 978-0-8308-1554-7
- ویلهلموس ژنه (2003) تفسیر سفر پیدایش. انتشارات دانشگاه آکسفورد. ISBN 978-0-19-500222-5
مطالعات تخصصی
- پیتر مچینست (2015) ابراهیم: تاریخ و سنت. انتشارات دانشگاه ییل. ISBN 978-0-300-14958-1
- جیمز دان (2008) الهیات پولس. انتشارات Eerdmans. ISBN 978-0-8028-2827-1
مقالات آکادمیک
- آلن میلارد (2000) "ابراهیم"، دایره‌المعارف کتاب مقدس انکر 1:35-41
- آمون بن-تور (2018) "باستان‌شناسی اور"، مجله باستان‌شناسی کتاب مقدس 81(2):45-63