مغ
مغ یا مجوسی
مغان در پارسی باستان: مغ‌ها، کاهنان زرتشتی در کتاب مقدس، به‌ویژه در انجیل به قلم متی فصل ۲ آیات ۱ تا۱۲، به گروهی از خردمندان یا دانشمندانی اشاره دارد که از مشرق زمین برای دیدار عیسی مسیح، پس از تولد او، به اورشلیم آمدند. .
ریشه‌شناسی
واژه مغان در کتاب مقدس از کلمه یونانی μάγοι (مágoy) مشتق شده است که در انجیل به قلم متی فصل ۲ آیه ۱ به کار رفته است. این کلمه ریشه در پارسی باستان دارد، جایی که «مغ» به کاهنان زرتشتی یا افرادی با دانش دینی و علمی اشاره داشت. در فرهنگ پارسی باستان، مغ‌ها نه‌تنها کاهنان آیین زرتشتی بودند، بلکه به‌عنوان مشاوران دربار، ستاره‌شناسان و تعبییر کنندگان رویاها شناخته می‌شدند. با این حال، در زمینه کتاب مقدس، «μάγοι» معنای عام‌تری دارد و لزوماً به زرتشتیان محدود نمی‌شود، بلکه به خردمندانی از مشرق زمین اشاره می‌کند که به دنبال نشانه‌های آسمانی بودند.
جدول ریشه‌شناسی
| زبان | ریشه | تلفظ |
|---|---|---|
| یونانی | μάγοι | Mágoy |
توجه: واژه مغان در عهد جدید به کار رفته و ریشه عبری یا آرامی مستقیم ندارد. کلمه یونانی μάγοι از ریشه پارسی باستان «مغ» گرفته شده است.
پانویس
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه اصلی | تلفظ | معنا و توضیح |
|---|---|---|---|
| فارسی باستان | 𐎶𐎦𐎢𐏁 (magush) | magush | کاهن زرتشتی |
| پهلوی | 𐭬𐭥𐭰 (mog) | mog | روحانی طبقهٔ کاهنان |
| عبری | אין معادل مستقیم | — | به‌جای آن از واژه‌هایی مانند חָכָם (حَخَم = حکیم) استفاده شده |
| یونانی | μάγοι (magoi) | magoi | جمعِ magos، به‌معنای مرد دانا، منجم، کاهن شرقی |
| سریانی | ܡܓܘܫܐ (magosha) | magušā | حکیم، مجوس |
| فارسی نو | مغ / مجوس | mag / majūs | روحانیان ایرانی یا منجم‌گونه |
معرفی تاریخی و فرهنگی
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| خاستگاه سنتی | ایران باستان (پارس یا ماد) |
| نقش اجتماعی | طبقهٔ روحانی، مشاور شاهان، مفسر رؤیاها، متخصص اخترشناسی |
| در عهد جدید | بازدید از عیسی پس از تولد به‌دلیل مشاهدهٔ ستاره مسیح |
| نگرش یهودی-مسیحی به آنان | بیگانگان، اما نشان‌دهندهٔ پذیرش جهانی مسیح |
روایت مجوسیان در متی
در متی فصل ۲ آیات ۱ تا ۱۲ آمده است که «مجوسیانی از مشرق» با دیدن ستاره‌ای غیرعادی دریافتند که «پادشاه یهودیان» زاده شده و برای پرستش او به بیت لحم آمدند.
ارتباط با نجوم و ستاره‌شناسی
| عنصر | تحلیل |
|---|---|
| ستاره در مشرق | اشاره به نشانه‌ای آسمانی برای زایش مسیح؛ احتمالاً سیاره، ابرنواختر یا پدیده نجومی نادر |
| دانش نجومی مجوسان | در متون ایرانی و بابلی، مجوسیان مهارت خاصی در طالع‌بینی و رصد سیارات داشتند |
| ارتباط با دانیال | دانیال، در زمان تبعید، بر مجوسیان بابل ریاست داشت (نگاه کنید به دانیال ۲:۴۸) |
منابع کتاب مقدسی
- متی فصل ۲ آیات ۱ تا ۱۲
- دانیال فصل ۲ آیه ۴۸
- دانیال فصل ۵ آیه ۷
- دانیال فصل ۱ آیه ۲۰
- دانیال فصل ۴ آیه ۷
- استر فصل ۱ آیه ۱۳
- ارمیا فصل ۵۰ آیه ۳۵
- خروج فصل ۷ آیه ۱۱
- پیدایش فصل ۴۱ آیه ۸
- اشعیا فصل ۴۷ آیه ۱۳
یادداشت‌ها
- بسیاری از منابع نخست‌کلیسا معتقدند که «مغان» سه تن بودند (به‌دلیل سه هدیه)، اما کتاب مقدس چنین عددی ذکر نمی‌کند.
- در متون یهودی-ایرانی مانند خرده‌اوستا، «مَغ» به‌معنای کسی است که اعمال پرستشی خاصی انجام می‌دهد.