خادم
خادم
خادم در کتاب مقدس به شخصی اطلاق می‌شود که با فروتنی و ایثار در خدمت خدا، کلیسا، یا دیگران عمل می‌کند. این واژه در کتاب مقدس به معنای خدمتگزار، خدمتکار، یا کسی است که وظیفه‌ای را با هدف جلال خدا و یا دیگران انجام می‌دهد. مفهوم خادم در مسیحیت نه‌تنها به نقش‌های عملی در کلیسا اشاره دارد، بلکه دارای ابعاد عمیق الاهیاتی است که بر فروتنی، اطاعت، و محبت تأکید می‌کند. واژه یونانی «διάκονος» (دیاکونوس) در عهد جدید به‌ویژه برای توصیف خدمت عیسی مسیح، شماسان کلیسا، و ایمانداران به کار رفته است .
ریشه‌شناسی
واژه خادم در زبان‌های اصلی کتاب مقدس معناهای مختلفی دارد که هر یک جنبه‌هایی از خدمت و فروتنی را نشان می‌دهند :
- عبری: واژه «עֶבֶד» (اِوِد) به معنای بنده یا خدمتکار است و در عهد قدیم برای اشاره به افرادی به کار می‌رود که در خدمت خدا یا انسان‌های دیگر هستند، مانند موسی یا داوود که خادم خدا نامیده شدند.[۱]
- یونانی: واژه «διάκονος» (دیاکونوس) در کتاب مقدس - عهد جدید| عهد جدید]] به معنای خدمتگزار یا شماس است و به افرادی اشاره دارد که در خدمت کلیسا یا نیازمندان هستند. این واژه ریشه کلمه شماس (دیکن) در کلیساهای امروزی است.[۲]
- آرامی: واژه «ܥܒܕܐ» (عَبدا) در متون آرامی به معنای بنده یا خادم است و در فرهنگ آرامی-یهودی برای اشاره به خدمت در برابر خدا یا انسان به کار می‌رفت.
کاربرد در کتاب مقدس
مفهوم خادم در کتاب مقدس در دو سطح اصلی ظاهر می‌شود: خدمت انسانی و خدمت الاهیاتی.
- خادم در عهد قدیم
- در کتاب مقدس - عهد قدیم |عهد قدیم]]، واژه اِوِد اغلب برای اشاره به خادمان خدا مانند ابراهیم ، موسی و داوود به کار رفته است.[۳] این افراد به‌عنوان خادمان خدا، با اطاعت و وفاداری به او خدمت می‌کردند. همچنین، خادم رنج‌کشیده در اشعیا به شخصیتی اشاره دارد که به مسیح تفسیر می‌شود و رنج می‌کشد تا گناهان قوم را کفاره کند.[۴]
- خادم در عهد جدید
- در کتاب مقدس - عهد جدید |عهد جدید]]، واژه دیاکونوس در زمینه‌های مختلفی به کار رفته است، از خدمت عملی گرفته تا نقش‌های روحانی. عیسی مسیح خود را به‌عنوان خادم معرفی می‌کند و الگویی برای خدمت فروتنانه ارائه می‌دهد.[۵] او شاگردانش را به خدمت به دیگران به جای جستجوی قدرت دعوت کرد. همچنین، این واژه برای اشاره به نقش‌های خاص در کلیسا ، مانند شماسان، به کار می‌رود که وظایف عملی و روحانی را بر عهده داشتند.[۶]
آیات عهد جدید با واژه دیاکونوس
- واژه «دیاکونوس» در آیات زیر در عهد جدید به کار رفته است، که هر یک زمینه‌ای خاص از خدمت را نشان می‌دهد:
- عیسی به شاگردانش تعلیم می‌دهد که برای بزرگی در پادشاهی خدا، باید مانند خادم (دیاکونوس) به دیگران خدمت کنند. انجیل به قلم متی فصل ۲۰ آیه ۲۶
- عیسی تأکید می‌کند که بزرگ‌ترین در میان ایمانداران کسی است که به دیگران خدمت کند (دیاکونوس). انجیل به قلم متی فصل ۲۳ آیه ۱۱
- عیسی می‌گوید برای اول بودن، باید خادم (دیاکونوس) همه باشند. انجیل به قلم مرقس فصل ۹ آیه ۳۵
- عیسی شاگردان را به خدمت فروتنانه (دیاکونوس) دعوت می‌کند و خود را الگوی خدمت معرفی می‌کند. انجیل به قلم مرقس فصل ۱۰ آیه ۴۳
- در عروسی قانا، مریم به خادمان (دیاکونوس) می‌گوید که از دستورات عیسی پیروی کنند. انجیل به قلم یوحنا فصل ۲ آیه ۵
- خادمان (دیاکونوس) در عروسی قانا آب تبدیل‌شده به شراب را سرو کردند. انجیل به قلم یوحنا فصل ۲ آیه ۹
- عیسی می‌فرماید هرکه او را خدمت کند (دیاکونوس)، باید او را پیروی کند. انجیل به قلم یوحنا فصل ۱۲ آیه ۲۶
- پولس حاکمان دنیوی را «خادمان خدا» (دیاکونوس) می‌نامد که برای اجرای عدالت عمل می‌کنند. رومیان فصل ۱۳ آیه ۴
- پولس عیسی را خادم (دیاکونوس) یهودیان می‌خواند که برای تأیید وعده‌های خدا آمد. رومیان فصل ۱۵ آیه ۸
- پولس از فیبی، شماس (دیاکونوس) کلیسای کنخره‌آ، یاد می‌کند. رومیان فصل ۱۶ آیه ۱
- پولس و آپولس را خادمان (دیاکونوس) خدا می‌خواند که برای ایمان جماعت خدمت کردند. اول قرنتیان فصل ۳ آیه ۵
- پولس رسولان را خادمان (دیاکونوس) عهد جدید می‌داند. دوم قرنتیان فصل ۳ آیه ۶
- پولس خود را خادم خدا (دیاکونوس) معرفی می‌کند که در سختی‌ها وفادار بوده است. دوم قرنتیان فصل ۶ آیه ۴
- پولس به‌صورت کنایی از خدمتگزاران شیطان می‌گوید که خود را خادمان (دیاکونوس) عدالت جلوه می‌دهند. دوم قرنتیان فصل ۱۱ آیه ۱۵
- پولس خود را خادم مسیح (دیاکونوس) می‌خواند و رنج‌هایش را شرح می‌دهد. دوم قرنتیان فصل ۱۱ آیه ۲۳
- پولس به‌طور کنایی می‌پرسد آیا مسیح خادم گناه (دیاکونوس) است، که پاسخ منفی است. غلاطیان فصل ۲ آیه ۱۷
- پولس خود را خادم (دیاکونوس) فیض خدا برای بشارت به غیر یهودیان می‌داند. افسسیان فصل ۳ آیه ۷
- پولس از تخیکوس به‌عنوان خادم (دیاکونوس) در خداوند یاد می‌کند. افسسیان فصل ۶ آیه ۲۱
- پولس و تیموتاوس خود را خادم مسیح می‌خوانند و به شماسان (دیاکونوس) فیلیپی سلام می‌فرستند. فیلیپیان فصل ۱ آیه ۱
- اپیفراس به‌عنوان خادم مسیح (دیاکونوس) برای جماعت کولسی خدمت کرد. کولسیان فصل ۱ آیه ۷
- پولس خود را خادم (دیاکونوس) کلیسا برای اعلام کلام خدا می‌داند. کولسیان فصل ۱ آیه ۲۳
- پولس خود را خادم (دیاکونوس) کلیسا برای تکمیل کلام خدا معرفی می‌کند. کولسیان فصل ۱ آیه ۲۵
- تخیکوس به‌عنوان خادم (دیاکونوس) در خدمت به جماعت معرفی می‌شود. کولسیان فصل ۴ آیه ۷
- پولس ویژگی‌های شماسان (دیاکونوس) را شرح می‌دهد. اول تیموتاوس فصل ۳ آیه ۸
- پولس ویژگی‌های خانوادگی شماسان (دیاکونوس) را بیان می‌کند. اول تیموتاوس فصل ۳ آیه ۱۲
- تیموتاوس به‌عنوان خادم خوب (دیاکونوس) مسیح برای انتقال تعالیم معرفی می‌شود. اول تیموتاوس فصل ۴ آیه ۶
خادم در فرهنگ مسیحی
مفهوم خادم در فرهنگ مسیحی به معنای خدمت بی‌چشمداشت به دیگران، به‌ویژه نیازمندان، است. عیسی مسیح با شستن پاهای شاگردانش نمونه‌ای عملی از فروتنی ارائه داد.[۷] این الگو در کلیساهای امروزی به شکل خدمت داوطلبانه، خیریه، و فعالیت‌های کلیسایی ادامه دارد.