ادونای
اَدونای (به عبری: אֲדֹנָי، تلفظ: Adōnāy) به معنای «خداوندِ من»، از القاب احترام آمیز عبری برای اشاره به خدا در عهد عتیق است که در الهیات مسیحی به عیسی مسیح و تثلیث نیز نسبت داده میشود. این عنوان در سه شاخهٔ اصلی مسیحیت با تفاسیر الهیاتی متمایز بهکار میرود.
ریشه شناسی و جایگاه کتاب مقدسی
ادونای از ریشهٔ عبری «אָדוֹן» (آدون؛ سرور) مشتق شده و بهصورت جمعِ احترامی (با ضمیر «من») برای پرهیز از تلفظ نام یَهُوَه (YHWH) استفاده میشد.[۱] این لقب در متون عبری بیش از ۴۰۰ بار ظاهر میشود (مانند پیدایش ۱۵:۲ و مزمور ۱۱۰:۱) و بر حاکمیت مطلق خدا تأکید دارد.
تفسیر مسیحی
مسیحیان ادونای را پیشگویی از الوهیت مسیح میدانند. در عهد جدید، عنوان یونانی «Κύριος» (کیریوس) معادل ادونای بهکار رفته و بهصراحت به عیسی نسبت داده میشود (رومیان ۱۰:۹؛ فیلیپیان ۲:۱۱).[۲]
دیدگاه کاتولیک
کلیسای کاتولیک ادونای را در چارچوب تجسد و تثلیث تفسیر میکند. براساس تعالیم کلیسای کاتولیک (بخش ۴۴۶)، عنوان «سرور» (Adonai) برای عیسی، الوهیت او و تسلطش بر تمام آفرینش را تأیید می نماید. در قداس، این لقب هنگام خواندن بخشهایی از مزامیر که به مسیح اشاره دارند، تکرار میشود.[۳]
دیدگاه ارتدوکس شرقی
در الهیات ارتدوکس، ادونای به مثابهٔ تجلی «انرژیهای ناشدهٔ الهی» درک میشود که انسان را به سوی تئوسیس (خداشدگی) هدایت میکند.[۴] در لیتورژی جام مقدس ارتدوکس، این واژه در دعاهای مربوط به فراخوانی روح القدس (اپیکلسیس) استفاده میگردد.[۵]
دیدگاه پروتستان
پروتستانها بر نقش ادونای در تأیید حاکمیت مسیح بر کلیسا و زندگی فردی تأکید دارند. مارتین لوتر در تفسیر مزمور ۱۱۰، ادونای را نشانهٔ برتری مسیح بر تمام قدرتهای زمینی و روحانی میداند.[۶] در الهیات کالوینی، این عنوان به عنابۀ بیان کنندهٔ حاکمیت مطلق خدا در برگزیدگی به کار میرود.[۷]
تفاوتهای فرقهای
کاتولیک: ادونای در بافت تثلیث و وحدت کلیسا تفسیر میشود.
ارتدوکس: این عنوان با محوریت اسرارآمیز بودن حضور الهی (مثل تئوسیس) مرتبط است.
پروتستان: بیشتر بر رابطهٔ شخصی با مسیح بهعنوان «سرور» تأکید دارد.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Botterweck, G. Johannes, Theological Dictionary of the Old Testament, Vol. 1, Eerdmans, 1974, p. 62.
- ↑ Danker, Frederick, A Greek-English Lexicon of the New Testament, University of Chicago Press, 2000, p. 577.
- ↑ Catechism of the Catholic Church, 2nd Ed., Libreria Editrice Vaticana, 1997.
- ↑ Lossky, Vladimir, The Mystical Theology of the Eastern Church, St Vladimir’s Seminary Press, 1976, p. 87.
- ↑ Ware, Timothy, The Orthodox Church, Penguin Books, 1993, p. 209.
- ↑ Luther’s Works, Vol. 13, Concordia Publishing House, 1956, p. 321.
- ↑ Calvin, John, Institutes of the Christian Religion, Book 2, Chapter 15.