نمایش مبدأ برای کنیسه‌

{{واژه}}
= کنیسه =

'''کنیسه''' مجمعی مذهبی و اجتماعی در آیین یهودیت است که به‌عنوان مکانی برای عبادت، مطالعه [[تورات]]، آموزش دینی و گردهمایی‌های جمعی [[یهودیان]] به کار می‌رفت. کنیسه در [[کتاب مقدس]]، به‌ویژه در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، به مکانی اشاره دارد که [[یهودیان]] برای پرستش، [[دعا]] و شنیدن کلام خدا گرد هم می‌آمدند. این نهاد در شکل‌گیری هویت دینی [[یهودیان]] و همچنین در خدمت [[عیسی]] [[مسیح]] و [[رسولان]] در دوره اولیه مسیحیت نقش کلیدی داشت.

== ریشه‌شناسی ==

واژه کنیسه از ریشه‌های عبری و یونانی مشتق شده و در زبان آرامی نیز معادل‌هایی دارد. 

<div style="width:100%; overflow-x:auto; margin:15px 0;">
  <table style="min-width:100%; border-collapse:collapse;">
    <tr>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">زبان</th>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">ریشه</th>
      <th style="background:#f0f8ff; padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center; min-width:150px;">تلفظ</th>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">عبری</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">בֵּית הַכְּנֶסֶת (بیت هکنست)</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Beit HaKnesset</td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">یونانی</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">συναγωγή (سوناگوگِه)</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Sunagogē</td>
    </tr>
    <tr>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">آرامی</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">כְּנִישְׁתָּא (کنیشتا)</td>
      <td style="padding:12px; border:1px solid #a2a9b1; text-align:center;">Knīshtā</td>
    </tr>
  </table>
</div>

ریشه عبری بیت هکنست به معنای خانه گردهمایی یا خانه اجتماع است و بر نقش کنیسه به‌عنوان مکانی برای تجمع [[یهودیان|یهودی]] تأکید دارد. واژه یونانی سوناگوگِه نیز به معنای اجتماع یا گردهمایی است و در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]] برای اشاره به این نهاد به کار رفته است. معادل آرامی کنیشتا در متون آرامی متأخر، به‌ویژه در [[تلمود]] بابلی و اسناد دوره دوم [[معبد]] کاربرد داشته است.

== پیشینه تاریخی ==
کنیسه احتمالاً در دوره اسارت بابلی (۵۸۶–۵۳۷ ق.م) به‌عنوان پاسخی به نیاز [[یهودیان]] برای حفظ هویت دینی در غیاب [[معبد]] [[اورشلیم]] شکل گرفت. گرچه [[کتاب مقدس - عهد قدیم|عهد قدیم]] به صراحت از کنیسه نام نمی‌برد، اما آیاتی مانند [[نحمیا فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]] به اجتماعات برای خواندن [[تورات]] اشاره دارند که می‌توانند نشانه‌ای از فعالیت‌های اولیه کنیسه‌مانند باشند<ref>[[ نحمیا فصل 8|نحمیا فصل ۸ آیات ۱ تا ۸]]</ref>. در دوره عهد جدید، کنیسه‌ها در سراسر امپراتوری روم و حتی در [[اورشلیم]] به‌عنوان مراکز عبادی و اجتماعی [[یهودیان]] شناخته می‌شدند. [[یهودیان]] پراکنده در هر منطقه‌ای که تعداد کافی داشتند، کنیسه‌ای تأسیس می‌کردند.

== ساختار و سازمان کنیسه ==
کنیسه‌ها – به‌ویژه در شهرهای بزرگ‌تر – معمولاً با مصالح مقاوم مانند سنگ ساخته می‌شدند و در صورت توان مالی جماعت، با تزئینات و اثاثیه مخصوص تجهیز می‌گردیدند. هر کنیسه شامل صندوقچه‌ای برای نگهداری طومارهای [[شریعت]]، منبری برای قرائت کلام، چراغ‌هایی برای روشنایی و جایی برای نشستن بود. 

=== رئیس کنیسه ===
رئیس کنیسه مسئول مدیریت جلسات، راهنمایی در اختلافات و معرفی مهمانان بود ([[انجیل به قلم مرقس فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]؛ [[انجیل به قلم لوقا فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]])<ref>[[انجیل به قلم مرقس فصل 5|انجیل به قلم مرقس فصل ۵ آیه ۲۲]]</ref><ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 13|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۳ آیه ۱۴]]</ref>. او احتمالا بنا برساختار  از میان مشایخ و با رأی‌گیری انتخاب می‌شد.

=== خادم کنیسه ===
خادم کنیسه وظیفه نگهداری ساختمان، اثاثیه و طومارهای مقدس را بر عهده داشت. او همچنین اعلانات مربوط به روز [[سبت]] و قرائت کلام را مدیریت می‌کرد ([[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]])<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۰]]</ref>.

== برنامه‌های کنیسه در کتاب مقدس ==
در [[کتاب مقدس - عهد جدید|عهد جدید]]، ساختار جلسات کنیسه یهود به‌گونه‌ای بود که شامل  پرستش و تعالیم مشخصی بود که منابع [[کتاب مقدس]]ی آنها را تأیید می‌کنند:

# '''شِمَع (Shema)''': بخشی از [[تورات]] که با عبارت بشنو ای اسرائیل، یهوه خدای ما، خدای واحد است آغاز می‌شود ([[ تثنیه فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیه ۴]]). این متن، که در آیین یهود جایگاه مرکزی دارد، در دعاهای صبح و شب خوانده می‌شود و یکی از متون اصلی برای تلاوت در کنیسه‌ها بود<ref>[[تثنیه فصل 6|تثنیه فصل ۶ آیات ۴ تا ۷]]</ref>.
# '''دعا''': اگرچه متن خاصی برای دعای کنیسه در [[کتاب مقدس]] ذکر نشده، اما [[عیسی]] [[مسیح]] در مثل [[فریسیان|فریسی]] و [[باجگیر|باج‌گیر]] به دعای افراد در مکان عبادت اشاره می‌کند ([[انجیل به قلم لوقا فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]])، و [[پولس رسول|پولس]] نیز به دعاهای جمعی اشاره دارد. همچنین، [[عیسی]] درباره نفاق در [[دعا]] در مکان‌های عمومی هشدار می‌دهد ([[انجیل به قلم متی فصل 6|انجیل به قلم متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]) که نشان می‌دهد [[دعا]] بخشی معمول از عبادت در کنیسه بود<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 18|انجیل به قلم لوقا فصل ۱۸ آیات ۱۰ تا ۱۴]]؛ [[انجیل به قلم متی فصل 6|متی فصل ۶ آیات ۵ و ۶]]</ref>.
# '''قرائت کتاب مقدس''': در [[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]، عیسی در کنیسه [[ناصره]] طومار [[اشعیا]] را می‌گیرد و از آن می‌خواند. این نشان‌دهندهٔ سنت قرائت از [[تورات]] و [[نبی|انبیا]] در کنیسه‌ها است<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیات ۱۶ تا ۲۱]]</ref>.
# '''موعظه و تعلیم''': پس از خواندن طومار، [[عیسی]] شروع به تعلیم دادن کرد، و همین نشان می‌دهد که پس از قرائت کلام، شخصی (معمولاً یک معلم یا مهمان برجسته) به تفسیر و موعظه می‌پرداخت<ref>[[انجیل به قلم لوقا فصل 4|انجیل به قلم لوقا فصل ۴ آیه ۲۱]]</ref>.

# '''دعای برکت''': در [[ اعداد فصل 6|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]، دعای برکت کاهنانه وجود دارد که در برخی موارد توسط کهانت یا بزرگان جماعت ادا می‌شد. شواهد غیرمستقیم از [[تلمود]] نشان می‌دهد این برکت در پایان جلسات کنیسه خوانده می‌شد<ref>[[اعداد فصل 6|اعداد فصل ۶ آیات ۲۴ تا ۲۶]]</ref>.

== پانویس ==
<references />

[[رده: واژه کتاب مقدس]]