پهلوی

پهلوی میانه

پهلوی میانه زبان رسمی و ادبی امپراتوری ساسانیان (۲۲۴–۶۵۱ میلادی) و دوره‌ای تاریخی از تحول زبان‌های ایرانی جنوب‌غربی است. این زبان پل میانی بین پارسی باستان و فارسی نو به شمار می‌رود و بسیاری از متون دینی، تاریخی و ادبی دوران زرتشتی و ساسانی به این زبان نوشته شده‌اند.

ویژگی‌های زبانی

پهلوی میانه دارای ساختار دستوری ساده‌تر نسبت به پارسی باستان است و واژگان آن از ریشه‌های ایرانی قدیم به علاوه تأثیراتی از زبان‌های همجوار مانند آرامی برخوردار است. الفبای پهلوی، مشتق شده از الفبای آرامی، برای نگارش این زبان به کار می‌رفته است.

جایگاه تاریخی و فرهنگی

پهلوی میانه زبان رسمی و دیوانی ساسانیان بود و در متون دینی زرتشتی مانند اوستا و کتب زرتشتی‌گری کاربرد فراوان داشت. همچنین، پهلوی میانه وسیله انتقال فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و بنیان‌گذار بسیاری از واژگان و ساختارهای زبانی در فارسی نو به شمار می‌آید.

نمونه متون مهم

نام متن	موضوع	دوره
«نامهٔ رستم»	متن ادبی و تاریخی	ساسانیان
متون دینی زرتشتی	آیین و دین	ساسانیان

الفبا و نگارش

پهلوی میانه با خط پهلوی نوشته می‌شد که برگرفته از الفبای آرامی است و شامل حروفی برای صداهای ایرانی می‌شود، ولی دارای ویژگی‌های خاصی مانند هم‌آوازی و استفاده از نشانه‌های اختصاری بود.

منابع

Duchesne-Guillemin, Jacques. "The Language of the Sassanids." Harvard University Press, 1963.

Skjaervø, P. O. "Middle Persian." Encyclopædia Iranica.

Hinz, Walther. "Das mittelpersische Schrift- und Lautsystem." Wiesbaden, 1972.