تورات
تورات
تورات واژه‌ای عبری است که در الاهیات مسیحی و یهودی به پنج کتاب نخست کتاب مقدس، یعنی سفر پیدایش'، سفر خروج، سفر لاویان، سفر اعداد و سفر تثنیه، اشاره دارد. این مجموعه در سنت یهودی به‌عنوان توراه (به عبری: תּוֹרָה) و در سنت مسیحی پروتستان به‌عنوان پنتاتوک (از یونانی: Πεντάτευχος، به معنای «پنج کتاب») شناخته می‌شود. تورات بخش بنیادین کتاب مقدس عبری است و در الاهیات مسیحی به‌عنوان بخشی از عهد قدیم، تلقی می‌گردد.
ریشه‌شناسی
واژه تورات از ریشه عبری یاره (יָרָה) به معنای «آموزش دادن»، «هدایت کردن» یا «تعلیم دادن» گرفته شده است. این واژه در اصل به معنای «آموزه» یا «قانون» است و در زمینه کتاب مقدس به مجموعه دستورات و تعالیم خداوند اشاره دارد که خدا به موسی عطا کرد.
| زبان | ریشه | تلفظ |
|---|---|---|
| عبری | תּוֹרָה (توراه) | /toˈrah/ |
| یونانی | νόμος (نوموس) | /ˈno.mos/ |
| آرامی | אוֹרַיְתָא (اُرایتا) | /ʔoːˈraj.tɑː/ |
در سنت یونانی، واژه نوموس (νόμος) اغلب برای ترجمه تورات در نسخه سبعینیه (ترجمه یونانی عهد عتیق) به کار رفته است، که به معنای «قانون» است و بر جنبه قانونی و الزام‌آور تورات تأکید دارد.
محتوای تورات
تورات شامل پنج کتاب است که هر یک نقش ویژه‌ای در روایت الاهیاتی و تاریخی قوم اسرائیل دارند:
- سفر پیدایش: شرح آفرینش جهان، انسان، گناه اولیه، و تاریخ اولیه قوم خدا، از جمله داستان‌های ابراهیم، اسحاق، یعقوب و یوسف.
- سفر خروج: روایت رهایی قوم اسرائیل از بردگی مصر، اعطای شریعت به موسی در کوه سینا، و ساخت خیمه ملاقات.
- سفر لاویان: قوانین مربوط به قربانی‌ها، طهارت، و زندگی مقدس قوم خدا.
- سفر اعداد: سرشماری قوم اسرائیل، سفرهای بیابانی، و آمادگی برای ورود به سرزمین موعود.
- سفر تثنیه: تکرار شریعت، تجدید عهد خدا با اسرائیل، و سخنان پایانی موسی پیش از مرگ.
اهمیت الاهیاتی
از منظر پروتستان، تورات به‌عنوان کلام الهام‌شده خدا، پایه‌ای برای فهم رابطه خدا با انسان و طرح نجات اوست. در الاهیات پروتستان ، تورات به سه کارکرد اصلی شریعت اشاره دارد:
- کارکرد مدنی: شریعت به‌عنوان قانونی برای تنظیم زندگی اجتماعی قوم اسرائیل عمل می‌کرد.[۱]
- کارکرد تربیتی: شریعت گناه را آشکار می‌کند و انسان را به نیاز به نجات‌دهنده هدایت می‌کند.[۲]
- کارکرد اخلاقی: شریعت اصول اخلاقی خدا را برای زندگی ایمانداران نشان می‌دهد.[۳]
در الاهیات پروتستان، تأکید بر این است که شریعت تورات با آمدن عیسی مسیح، به‌ویژه در بعد تشریفاتی و مدنی، به تحقق رسید، اما اصول اخلاقی آن همچنان برای ایمانداران معتبر است.[۴]
دیدگاه‌های فرقه‌ای
تورات در سنت‌های مختلف مسیحی و یهودی تفاسیر متفاوتی دارد. جدول زیر تفاوت‌های اصلی را نشان می‌دهد:
| فرقه | دیدگاه درباره تورات |
|---|---|
| پروتستان | تورات کلام الهام‌شده خداست؛ شریعت تشریفاتی با مسیح تکمیل شده، اما اصول اخلاقی آن معتبر است. |
| کاتولیک | تورات کلام الهام‌شده خداست؛ سنت کلیسا مکمل آن است. |
| ارتدکس | تورات کلام الهام‌شده خداست، اما تفسیر آن در پرتو سنت و آیین‌های کلیسایی انجام می‌شود. |
| یهودیت | تورات قانون ابدی خداست و محور زندگی دینی یهودیان است. |
زمینه تاریخی و فرهنگی
تورات در زمینه تاریخی قوم اسرائیل، به‌ویژه پس از خروج از مصر و در آستانه ورود به سرزمین موعود، نگاشته شد. این کتاب‌ها نه‌تنها قوانین و آیین‌های مذهبی را ارائه می‌دهند، بلکه هویت قوم اسرائیل را به‌عنوان قوم برگزیده خدا تقویت می‌کنند.[۵] در فرهنگ یهودی، تورات محور مطالعه، پرستش، و زندگی روزمره است و در کنیسه‌ها به‌صورت منظم خوانده می‌شود.
تورات به‌عنوان بخش بنیادین کتاب مقدس، نقش کلیدی در الاهیات مسیحی پروتستان دارد. این مجموعه نه‌تنها تاریخ قوم خدا را روایت می‌کند، بلکه اصول خدا برای زندگی ایمانداران را ارائه می‌دهد. از منظر پروتستان، تورات به‌عنوان کلام خدا الهام‌شده است و در عین حال، تکمیل آن را در عیسی مسیح می‌یابد. مطالعه تورات برای فهم ریشه‌های ایمان مسیحی و رابطه خدا با بشر ضروری است.