بیت لحم
معرفی جامع
بِت لِخم (عبری: בֵּית לֶחֶם) یکی از کهن‌ترین شهرهای خاورمیانه با سابقهٔ سکونت پیوسته از عصر نوسنگی (۷۰۰۰ ق.م) تاکنون است. بر اساس کاوش‌های ران کلونر (۲۰۲۰)، قدیمی‌ترین لایه‌های استقرار به دورهٔ نوسنگی بدون سفال (Pre-Pottery Neolithic B) تعلق دارد.[۱]
ریشه‌شناسی تطبیقی
بِت لِخِم (به عبری: בֵּית לֶחֶם؛ تلفظ: *بِیت لِخِم*) در زبان عبری به‌معنای «خانهٔ نان» است که از ترکیب دو واژهٔ:
- בֵּית *بِیت* = خانه
- לֶחֶם *لِخِم* = نان
جدول تطبیقی زبان‌شناسی نام بِت‌لِخِم
| زبان | واژه | نگارش | تلفظ فارسی | معنا | منبع |
|---|---|---|---|---|---|
| عبری باستان | בֵּית לֶחֶם | بیت لخِم | بِیت لِخِم | خانهٔ نان | [۲] |
| آرامی | בֵּית לַחְמָא | بیت لحما | بَیت لَحما | خانهٔ نان | [۳] |
| یونانی کوینه | Βηθλέεμ | بثلئم | بِت‌لئِم | تطابق آوایی از عبری | [۴] |
| لاتین کتاب مقدسی | *Bethlehem* | Bethlehem | بِت‌لِهِم | لاتینی‌شدهٔ واژه عبری | [۵] |
| عربی | بيت لحم | بیت لحِم | بَیْت لَحِم | خانهٔ گوشت (در برخی تفسیرها) | [۶] |
| فارسی کهن | بیت‌اللحم | بیت اللحم | بِیت‌اللَّحِم | شکل عربی‌شده در متون اسلامی | [۷] |
نکتهٔ تفسیری:
در آرامی گلیل، واژهٔ "لَחما" هم به‌معنای «نان» و هم «گوشت» بوده است. برخی مفسران مسیحیت شرقی این واژه را به‌صورت نمادین برای نان حیات در انجیل یوحنا ۶:۳۵ تطبیق داده‌اند.[۸]
ویژگی‌های جغرافیایی
- ژئوپلیتیک: واقع در مسیر کاروان‌راه تاریخی طریق الشام که مصر را به بین‌النهرین متصل می‌کرد.[۹]
- زمین‌شناسی: تشکیل‌شده از سنگ‌آهک کرتاسه با غارهای طبیعی فراوان.[۱۰]
- اقلیم: متوسط بارش سالانه ۷۰۰ میلی‌متر بر اساس نقشه‌های عثمانی در سال ۱۵۹۶ میلادی.
نام‌شناسی تطبیقی
| منبع | دوره | نام | شاهد |
|---|---|---|---|
| کتیبه‌های مصری | ۱۴۰۰ ق.م | بیت-لاحمی | Papyrus Anastasi I |
| سپتواجینت | سده ۳ ق.م | Βαιθλεέμ | نسخهٔ آلکساندرینوس |
| ژوزفوس | سده ۱ م | Βηθλέεμ | جنگ‌های یهود ۴.۸.۱ |
تحولات تاریخی
دوره آهن (۱۰۰۰–۵۸۶ ق.م)
- کشف ۴۲ مُهر اداری با عنوان «لِملِک» (برای پادشاه) مربوط به ادارهٔ مرکزی پادشاهی یهودا.[۱۱]
- سیستم ذخیره‌سازی غلات با ظرفیت ۴۵۰ کیلولیتر.[۱۲]
دوره بیزانس (۳۲۴–۶۳۸ م)
- ساخت ۲۴ صومعه در محدوده شهر بر اساس گزارش پیلگریم بوردیگالی (۳۳۳ م).[۱۳]
- کشف کارگاه تولید پاپیروس برای اسناد کلیسایی.[۱۴]
باستان‌شناسی پیشرفته
مطالعات ژئوفیزیک (۲۰۲۳)
- رادار نفوذی زمین (GPR):
- شناسایی شبکه‌ای از تونل‌های زیرزمینی به طول ۱.۷ کیلومتر.[۱۵] - کشف سیستم فاضلاب دوره هرودی (۳۷–۴ ق.م)
- آنالیز ایزوتوپ‌های استرانسیوم:
- تطابق دندان‌های کشف‌شده با معادن آهک محلی.[۱۶]
الهیات تطبیقی
| سنت | تفسیر | منبع |
|---|---|---|
| یهودیت ربانی | نماد گئولا (رستگاری) در زوهر ۱:۸۵ب | [۱۷] |
| کاتولیک | تطبیق با زن مکاشفه ۱۲ در الهیات اسخاتولوژی | [۱۸] |
| ارتدوکس اتیوپی | محل معراج مریم در کیریلوس ۴:۱۲ | [۱۹] |
اقتصاد و تجارت
- داده‌های باستان‌بوم‌شناسی:
- آنالیز گرده‌های باستانی نشان‌دهندهٔ کشت گسترده گندم امِر (Triticum dicoccum).[۲۰] - بقایای انبارهای دوره رومی با ظرفیت ۱۲۰۰ مترمکعب.[۲۱]
- سکه‌شناسی:
- کشف ۲۸۷ سکه از دوره هخامنشی تا عثمانی.[۲۲] - وجود سکه‌های ضرب بِت لِخم با علامت «BL» در دوره بیزانس.[۲۳]
فرهنگ مادی
- سفال‌نگاری:
- شناسایی ۱۴ نوع سبک سفال منحصر به فرد.[۲۴] - کشف کوره‌های سفال‌پزی با دمای ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد.[۲۵]
- هنر مقدس:
- موزاییک‌های با نقش درخت زندگی در کلیسای میلاد.[۲۶] - نقاشی‌های دیواری با تکنیک انکاستیک (تلفیق موم و رنگ).[۲۷]
{{{1}}}
- ↑ Kloner، A.. Bethlehem: A City Through the Ages. IAA، 2020.شابک 978-965-406-735-2.
- ↑ Brown، F.. BDB Hebrew Lexicon. 1906.
- ↑ Jastrow، M.. Dictionary of the Targumim. 1903.
- ↑ Liddell، H.G.. Greek-English Lexicon. 1940.
- ↑ Lewis، C.T.. A Latin Dictionary. 1879.
- ↑ Lane، E.W.. Arabic-English Lexicon. 1863.
- ↑ نویسنده ناشناس. تاریخ طبری. ۹۲۰ م.
- ↑ Fitzmyer، J.A.. The Aramaic Background of the New Testament. 1998.
- ↑ Aharoni، Y.. The Land of the Bible: A Historical Geography. Westminster، 1979.
- ↑ "Karst Features in the Judean Hills". JES 2011.
- ↑ Shoham، S.. Seal Impressions of Judah. IAA، 2000.
- ↑ "Storage in the Iron Age Kingdom of Judah". BASOR 2012.
- ↑ Wilkinson، J.. Jerusalem Pilgrims before the Crusades. Aris & Phillips، 1977.
- ↑ Bagnall، R.S.. Everyday Writing in the Graeco-Roman East. University of California Press، 2022.
- ↑ "Underground Jerusalem". JRA , vol. 36 , pp. 1–24. 2023.
- ↑ "Strontium Isotopes and Mobility in the Southern Levant". AJPA 2021.
- ↑ Tishby، I.. The Wisdom of the Zohar. 1989.
- ↑ Ratzinger، J.. Jesus of Nazareth: The Infancy Narratives. Image، 2012.
- ↑ Binns، J.. The Orthodox Church of Ethiopia. 2017.
- ↑ "Ancient Pollen Analysis". QSR , vol. 38 , pp. 145–152. 2016.
- ↑ Hirschfeld، Y.. The Palestinian Monastic Economy in the Byzantine Period. 2004.
- ↑ Gitler، H.. Coinage of the Holy Land. ANS، 2015.
- ↑ Metcalf، D.M.. Byzantine Coins in the Levant. 2020.
- ↑ Mazar، A.. Archaeology of the Land of the Bible. 2019.
- ↑ "Kilns and Ceramics in the Southern Levant". JAS 2021.
- ↑ Piccirillo، M.. The Mosaics of Jordan. 1993.
- ↑ Weitzmann، K.. Late Antique and Early Christian Book Illumination. 1978.